Category: Covid-19

వెబ్ సైటు ద్వారా నమోదు చేసుకోవడం ఎలా?

www.cowin.gov.in అనే వెబ్ సైటులోకి లాగ్ ఇన్ అవ్వాలి. అందులో మొబైల్ నెంబర్ నమోదు చేయగానే ఓటీపీ వస్తుంది. ఓటీపీని ఎంటర్ చేసి వెరిఫై బటన్ ప్రెస్ చేయగానే వ్యాక్సినేషన్ ప్రక్రియ నమోదు పేజీ కనిపిస్తుంది. అందులో అవసరమైన వివరాలను నమోదు చేయాలి.

వ్యాక్సీన్ వేసుకోవాలనుకునే వారి వ్యక్తిగత ధ్రువీకరణ పత్రం, వాటి వివరాలు, పేరు, పుట్టిన తేదీ, జెండర్ వివరాలను నింపాలి. ఇతర దీర్ఘకాలిక ఆరోగ్య సమస్యల వివరాలు పొందుపరచాలి. అన్ని వివరాలు పొందుపరిచిన తర్వాత వ్యాక్సినేషన్ కోసం రిజిస్టర్ చేసుకోవచ్చు. రిజిస్ట్రేషన్ పూర్తయిన వెంటనే దానిని ధ్రువీకరిస్తూ మొబైల్ ఫోన్‌కి ఎస్ఎంఎస్ వస్తుంది. ఈ ప్రక్రియ పూర్తయిన వెంటనే మరో ముగ్గురు సభ్యులను కూడా ‘యాడ్ మోర్’ అనే ఆప్షన్ ద్వారా నమోదు చేయవచ్చు. ఆ వ్యక్తుల వివరాలు కూడా పైన వివరించిన పద్దతిలోనే నమోదు చేయాలి.

ప్రతీ వ్యక్తి రిజిస్ట్రేషన్ పూర్తవగానే కన్ఫర్మేషన్ మెస్సేజ్ వస్తుంది. ఎవరి పేరునైనా తొలగించే అవకాశం కూడా ఉంటుంది. ఒక్కసారి వివరాలు నమోదు చేసుకున్న తర్వాత షెడ్యూల్ అపాయింట్మెంట్ పేజీ నుంచి వ్యాక్సీన్ తీసుకునే తేదీని నిర్ణయించుకోవచ్చు.

మనం నివసించే రాష్ట్రం, జిల్లా, బ్లాక్, పిన్ కోడ్ ఎంటర్ చేయడం ద్వారా వ్యాక్సినేషన్ కేంద్రాన్ని కూడా ఎంపిక చేసుకోవచ్చు.

మనకు దగ్గరలో ఉన్న వ్యాక్సీన్ కేంద్రాలన్నీ అక్కడ కనిపిస్తాయి. అందులోంచి వ్యాక్సీన్ కేంద్రాన్ని ఎంపిక చేసుకోవచ్చు. అందుబాటులో ఉన్న తేదీని ఎంపిక చేసుకోవచ్చు. ఒక్క సారి వ్యాక్సీన్ కేంద్రం, తేదీని ఎంపిక చేసుకున్న తర్వాత అక్కడ నుంచి తిరిగి అకౌంట్ డీటెయిల్స్ పేజీకి వెళ్ళాలి. ఆ తర్వాత బుక్ అపాయింట్మెంట్ అనే బటన్ ప్రెస్ చేయడం ద్వారా వ్యాక్సీన్ కోసం అపాయింట్మెంట్ బుక్ చేసుకోవచ్చు.

ఒక సారి పొందుపర్చిన వివరాలను సరి చూసుకుని కంఫర్మ్ బటన్ ప్రెస్ చేయగానే వ్యాక్సీన్ రిజిస్ట్రేషన్ పూర్తయినట్లే. రిజిస్ట్రేషన్ పూర్తయితే, “అపాయింట్మెంట్ సక్సెస్ఫుల్” అనే పేజీ కనిపిస్తుంది. ఈ పేజీని డౌన్లోడ్ చేసి పెట్టుకోవాలి

ఈ వివరాలను, ఇతర దీర్ఘ కాలిక ఆరోగ్య సమస్యలను ధృవీకరించే సర్టిఫికేట్ లతో సహా వ్యాక్సీన్ కేంద్రానికి తీసుకుని వెళ్లాలి. వీటిని పరిశీలించిన తర్వాత వ్యాక్సీన్ ఇస్తారు. వ్యాక్సీన్ తీసుకునే తేదీని, యాప్, లేదా వెబ్ సైటులోకి లాగిన్ అయి ఎప్పుడైనా మార్చుకోవచ్చు.

వ్యాక్సీన్ ప్రక్రియ పూర్తి అయిన 28 రోజులకు రెండో డోసు తీసుకోవడానికి కూడా యాప్‌లో తేదీ ఖరారు అయిపోతుంది.

ఒక వేళ మొదటి డోసు తీసుకున్న తర్వాత వేరే నగరానికి వెళ్లాల్సిన పరిస్థితి వస్తే, అక్కడ నుంచి కూడా వ్యాక్సీన్ తీసుకునే కేంద్రాన్ని ఎంపిక చేసుకోవచ్చు.

కోవిడ్‌ మహమ్మారిని తరిమికట్టడంలో ప్రపంచదేశాలతో భారత్‌ పోటీపడుతోంది. కోవిడ్‌ వ్యాక్సినేషన్‌ ప్రక్రియలో మనదేశం తొలి పది దేశాల సరసన నిలిచింది. ప్రజలకు అత్యధిక వ్యాక్సిన్‌ డోసులను వేసి, అంతర్జాతీయ రికార్డు సృష్టించింది. వ్యాక్సిన్‌ ఆవిష్కరించిన తొలివారం రోజుల్లోనే కోవిడ్‌–19 వ్యాప్తని అడ్డుకునేందుకు 12 లక్షల మంది ఆరోగ్యకార్యకర్తలకు వ్యాక్సినేషన్‌ చేసినట్టు ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ గణాంకాలు చెపుతున్నాయి. మన దేశ ప్రజలకు వి్రస్తుతంగా టీకా పంపిణీ చేయడమే కాదు. నేపాల్, బాంగ్లాదేశ్, బ్రెజిల్, మొరాకోలతో సహా అనేక ఇతర దేశాలకు సైతం కోవిడ్‌ వ్యాక్సిన్‌ని సరఫరా చేయడంలో భారత్‌ ముందుంది.  

వారం రోజుల్లో 12 లక్షల డోసులు 
భారత్‌లో జనవరి 16న తొలుత ఆరోగ్య కార్యకర్తలకు వ్యాక్సినేషన్‌ ప్రక్రియ ప్రారంభించారు. ఇప్పటి వరకు 12 లక్షలకుపైగా వ్యాక్సిన్‌ డోసులను ఇచ్చారు. ఈ లెక్కన సరాసరి రోజుకి 1.8 లక్షల వ్యాక్సిన్‌ డోసులను ఇచ్చారు. తొలి రోజు 2 లక్షలకుపైగా వ్యాక్సిన్‌ డోసులను ఇచ్చారు. ఆ తరువాత శుక్రవారం సాయంత్రానికి 10.4 లక్షలకు పైగా మంది పౌరులకు కోవిడ్‌ వ్యాక్సిన్‌ అందించినట్టు ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్‌సైట్‌ వెల్లడించింది. దేశవ్యాప్తంగా 12 నగరాల్లో వ్యాక్సినేషన్‌ ప్రక్రియ, డ్రైరన్‌ నిర్వహణను ఓ ప్రత్యేక సాఫ్ట్‌వేర్‌ సిస్టం ద్వారా పర్యవేక్షించడం ఈ చారిత్రాత్మక కార్యక్రమం విజయవంతం అయ్యేందుకు ఎంతగానో ఉపకరించింది. దాదాపు 36 రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో వ్యాక్సినేషన్‌ ప్రక్రియ ప్రారంభం అయ్యింది.  

భారత్‌లో రెండు వ్యాక్సిన్‌లకు అనుమతి     
భారత దేశం రెండు కోవిడ్‌–19 వ్యాక్సిన్‌లకు అనుమతిచ్చింది. ఆక్స్‌ఫర్డ్‌–ఆస్ట్రాజెనికా అభివృద్ధిపరుస్తోన్న కోవిడ్‌–19 వ్యాక్సిప్‌ని కోవిషీల్డ్‌ అనిపిలుస్తున్నారు. దీన్ని పూణేలోని సీరం ఇనిస్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా ఔషధ దిగ్గజ కంపెనీ తయారు చేస్తోంది. ఇక భారత ఔషధ నియంత్రణ సంస్థ నుంచి ఆమోదం పొందిన మరో కోవిడ్‌–19 వ్యాక్సిన్‌ భారత్‌ బయోటెక్‌ తయారు చేస్తోన్న కోవాగ్జిన్‌.

తొలి దశలో 30 కోట్ల మందికి వ్యాక్సిన్‌ భారత్‌ లక్ష్యం 
ప్రభుత్వం తొలుత 1.1 కోట్ల కోవిషీల్డ్‌ డోసులను, 0.55 కోట్ల కోవాగ్జిన్‌ డోసులను కొనుగోలు చేసింది. తొలి దశలో ఆగస్టు 2021 నాటికి కేంద్ర ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ దేశంలోని 30 కోట్ల మందికి వ్యాక్సినేషన్‌ చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. అందులో ముందుగా పోలీసులు, సైనికుల్లాంటి ఫ్రంట్‌లైన్‌ వర్కర్స్‌తో సహా ఒక కోటి మంది ఆరోగ్య కార్యకర్తలకు వ్యాక్సినేషన్‌ వేయాలని భావించింది. రెండో దశలో 50 ఏళ్ళు దాటిన 27 కోట్ల మందికి వ్యాక్సినేషన్‌ ఇస్తారు. అనేక ఇతర దేశాలు సైతం భారత్‌లో చవకగా దొరుకుతోన్న కోవిడ్‌–19 వ్యాక్సిన్‌ని కొనుగోలు చేస్తున్నారు. ప్రపంచంలోనే భారత దేశం కరోనా ఇన్‌ఫెక్షన్‌ సోకిన దేశాల్లో ద్వితీయ స్థానంలో ఉంది. కోవిడ్‌తో అత్యధికంగా సతమతమైన దేశం అమెరికా. ఆ తరువాతి స్థానం మన దేశానిది. ప్రస్తుతం మన దేశంలో తాజాగా నమోదౌతోన్న కోవిడ్‌ పాజిటివ్‌ కేసుల సంఖ్య గణనీయంగా తగ్గింది. జనవరి 22 వరకు గతవారంలో భారతదేశంలో రోజుకి 14,000 కొత్త కరోనా కేసులు నమోదౌతూ వచ్చాయి.  

అంతర్జాతీయంగా 53 దేశాల్లో వ్యాక్సినేషన్‌ ప్రక్రియ 
ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఈ చారిత్రాత్మక వ్యాక్సినేషన్‌ ప్రక్రియని చాలా దేశాల్లో ప్రారంభించారు. జనవరి 22, 2021 వరకు ప్రపంచవ్యాప్తంగా 53 దేశాల్లో 5.7 కోట్ల వ్యాక్సిన్‌ డోసులను ఇచ్చారు. భారత్‌నుంచి నేపాల్, భూటాన్, బాంగ్లాదేశ్, మయన్మార్‌ దేశాలు సహా బ్రెజిల్, దక్షిణాఫ్రికా, గల్ఫ్‌ లాంటి పొరుగు దేశాలకు కోవిడ్‌–19 వ్యాక్సిన్‌ని సరఫరా చేస్తున్నారు. ప్రభుత్వాధికారులు ప్రజలకు వ్యాక్సినేషన్‌ ప్రక్రియ ప్రాధాన్యతను పదే పదే తెలియజేస్తూ, చైతన్య పరుస్తున్నారు. కోవిడ్‌ –19 టీకా వేయించుకునేందుకు ప్రజలను సంసిద్ధం చేస్తున్నారు.

భారత్‌ వ్యాక్సిన్‌ మైత్రిని కొనియాడుతోన్న ప్రపంచ దేశాలు 
కోవిడ్‌–19కి వ్యతిరేకంగా ‘సంజీవని బూతి’ని పంపారంటూ హనుమంతుడి ఫొటోను పోస్ట్‌ చేస్తూ, బ్రెజిల్‌ అధ్యక్షుడు బోల్సోనారో భారత ప్రధాని నరేంద్ర మోదీకి కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. భారత్‌ నుంచి కోవిడ్‌ –19 వ్యాక్సిన్‌ని అందుకున్న ఆరు దేశాల్లో భూటాన్, మాల్దీవ్స్‌ మొదటి స్థానంలో ఉన్నాయి. భారత దేశం కోవిడ్‌ –19 వ్యాక్సిన్‌ వాణిజ్య సరఫరాని కూడా ప్రారంభించింది.   

కరోనావైరస్‌కు కళ్లెం వేయడమే లక్ష్యంగా దేశ వ్యాప్తంగా తొలి దశ టీకాల కార్యక్రమాన్ని భారత ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ శనివారం ( 16-01-2021) వీడియో కాన్ఫెరెన్స్ ద్వారా ప్రారంభించారు.

దేశ వ్యాప్తంగా 3,006 కేంద్రాల్లో ఈ వ్యాక్సినేషన్ ప్రక్రియ మొదలైంది. ఈ కేంద్రాలన్నింటినీ వర్చువల్‌గా అనుసంధానించారు. తొలి రోజు శనివారం ఒక్కో కేంద్రంలో వంద మందికిపైగా టీకాలు తీసుకోనున్నారు. ఈ వ్యాక్సినేషన్‌ను ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద టీకాల కార్యక్రమంగా అభివర్ణిస్తున్నారు.

‘దేశమంతా ఎదురుచూసిన రోజు ఇది’

వ్యాక్సినేషన్ సందర్భంగా ప్రధాని మోదీ దేశ ప్రజలనుద్దేశించి మాట్లాడారు.

”ఈ రోజు కోసం మనం ఎప్పటి నుంచో ఎదురుచూస్తున్నాం. వ్యాక్సీన్ ఎప్పుడు వస్తుంది? అని ప్రశ్న ఎప్పటినుంచో మనల్ని తొలచేస్తుండేది. ఇప్పడు టీకా వచ్చేసింది. చాలా తక్కువ సమయంలోనే పరిశోధకులు టీకాను అభివృద్ధి చేశారు. దీని కోసం రాత్రి, పగలు తేడా లేకుండా పరిశోధకులు కష్టపడ్డారు” అని మోదీ అన్నారు.

”ఒకటి కాదు.. రెండు మేడ్ ఇన్ ఇండియా వ్యాక్సీన్లను పరిశోధకులు సిద్ధం చేశారు. కరోనావైరస్ సోకే ముప్పు ఎక్కువగా ఉండేవారికి మొదట ఈ వ్యాక్సీన్లు ఇస్తాం. వైద్యులు, నర్సులు, ఇతర వైద్య సిబ్బందికి మొదట వ్యాక్సీన్లు ఇస్తాం. వైద్య సిబ్బంది ప్రైవేటులో ఉన్నా.. ప్రభుత్వంలో పనిచేస్తున్నా.. అందరికీ ఈ వ్యాక్సీన్ ఇస్తాం” అని మోదీ స్పష్టం చేశారు.

‘చరిత్ర సృష్టిస్తున్నాం’

”చరిత్రలో ఇంత భారీ స్థాయిలో ఎప్పుడూ టీకాలు వేయలేదు. 3 కోట్ల కంటే తక్కువ జనాభా ఉండే దేశాలు వందకుపైనే ఉన్నాయి. కానీ భారత్ తొలి దశలోనే మూడు కోట్ల మందికి టీకాలు వేస్తోంది. రెండో దశలో ఈ సంఖ్యను 30 కోట్లకు తీసుకెళ్తాం. తొలి డోసు టీకా తీసుకున్న తర్వాత మాస్క్ పెట్టుకోకపోవడం, సామాజిక దూరం పాటించకపోవడం లాంటి తప్పులు చేయొద్దు. ఎందుకంటే రెండో డోసు టీకా తీసుకున్న తర్వాతే పూర్తి రక్షణ లభిస్తుంది. వ్యాక్సీన్ రెండు డోసులు పూర్తిగా వేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం. రెండు డోసుల మధ్య ఒక నెల రోజుల వ్యవధి ఉండాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు” అని మోదీ చెప్పారు.

మోదీ భావోద్వేగం

”ఈ కరోనావైరస్ మనుషుల మధ్య దూరాన్ని పెంచింది. పిల్లల్ని దూరం చేసుకొని తల్లులు ఏడ్చారు. ఆసుపత్రుల్లో చేర్పించిన వృద్ధులను కలవలేకపోయాం. కరోనాతో మరణించిన వారికి సరిగా అంతిమ వీడ్కోలు కూడా చెప్పలేకపోయాం’ అన్నారు ప్రధాని. కరోనావైరస్ వ్యాప్తి నడుమ ఆరోగ్య సేవల సిబ్బంది, ఫ్రంట్‌లైన్ వర్కర్ల ఇబ్బందుల గురించి మాట్లాడుతూ మోదీ భావోద్వేగానికి గురయ్యారు.

‘దేశ మంటే మట్టి కాదోయి దేశమంటే మనుషులోయి’

మోదీ తన ప్రసంగంలో తెలుగు కవి గురజాడ అప్పారావు కవితను చదివారు. ‘సొంత లాభం కొంత మానుకుని పొరుగువారికి తోడుపడవోయి.. దేశమంటే మట్టి కాదోయి.. దేశమంటే మనుషులోయి’’ అని గురజాడ చెప్పిన మాటలను మోదీ గుర్తు చేశారు.

కరోనా మహమ్మారి  అంతానికి దేశంలో తొలి స‍్వదేశీ వ్యాక్సిన్‌తోపాటు, మరో వ్యాక్సిన్‌కు కూడా గ్రీన్‌ సిగ్నల్‌ లభించిన తరుణంలో మొత్తం టీకా ప్రక్రియను క్రమబద్ధీకరించడానికి, రియల్ టైమ్ కోవిడ్ వ్యాక్సిన్ డెలివరీని పర్యవేక్షించడానికి భారత ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ ఒక యాప్‌ను అభివృద్ధి చేసింది. 

గూగుల్‌ ప్లే స్టోర్‌, యాపిల్‌ యాప్‌ స్టోర్‌ నుంచి ‘కొ-విన్‌’ యాప్‌ను డౌన్‌లోడ్‌ చేసుకోవాల్సి ఉంటుంది. సాధారణ ప్రజలకు ఈ నమోదు ప్రక్రియ ప్రస్తుతానికి అందుబాటులోకి లేదు. ఆరోగ్య అధికారులు, ఫ్రంట్‌లైన్ కార్మికులకు మాత్రమే నమోదుకు అనుమతి.  వైద్యులు, ఆరోగ్య కార్యకర్తలు, ఫ్రంట్‌లైన్‌ వర్కర్లకు ముందుగా వ్యాక్సిన్‌ వేస్తారు. టీకా కోసం ఇప్పటికే లక్ష మందికి పైగా  ఆరోగ్య సిబ్బంది నమోదు చేసుకున్నట్టు సమాచారం.  ఆ తరువాది దశలో కో-విన్‌ లో రిజిస్టర్‌ అయిన వారికే టీకా వేస్తారు. ముఖ్యం‍గా 50 ఏండ్లు పైబడిన వారు, ఇతర అనారోగ్య సమస్యలు ఉన్నవారికి  టీకా లభించనుంది. రిజిస్ట్రేషన్ ప్రక్రియ మొదలైన తరువాత ప్రజలు నమోదు చేసుకునేందుకు  ఏదేని ప్రభుత్వ గుర్తింపు కార్డు , ఇతర వివరాలను అప్‌లోడ్ చేయాలి. ఆధార్ కార్డ్, డ్రైవింగ్ లైసెన్స్, పాన్ కార్డ్ తదితరకార్డులను అప్‌లోడ్ చేసి నమోదు చేసుకోవచ్చు. భారత్‌లో ఈ నెల 13 నుంచి దేశవ్యాప్తంగా కరోనా వ్యాక్సినేషన్ ప్రారంభించనున్నట్లు కేంద్ర ఆరోగ్యశాఖ మంగళవారం ప్రకటించింది. డ్రైరన్‌ ఫీడ్‌ బ్యాక్‌ ఆధారంగా వాక్సినేషన్‌ను ప్రారంభిస్తున్నట్లు తెలిపింది.

కో-విన్‌ : ఐదు విభాగాలు
దేశంలో సాధారణ టీకా కార్యక్రమాల కోసం కేంద్రం ‘ఈవిన్‌’ (ఎలక్ట్రానిక్‌ వ్యాక్సిన్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌ నెట్‌వర్క్‌) అని పిలుస్తారు. తాజాగా కొవిడ్‌-19 టీకాను కోట్లాది మంది భారతీయులకు  అందుబాటులోకి తెచ్చేలా అత్యాధునిక ఫీచర్లతో, ఆధునిక సామర్థ్యంతో కో-విన్‌ (కొవిడ్‌-19 వ్యాక్సిన్‌ ఇంటెలిజెన్స్‌ నెట్‌వర్క్‌) యాప్‌ను కేంద్రం తీసుకొస్తోంది.

• రిజిస్ట్రేషన్‌, అడ్మినిస్ట్రేటర్‌, వ్యాక్సినేషన్‌, బెనిఫిషియరీ ఎక్‌నాలెడ్జ్‌మెంట్‌, రిపోర్టు అనే ఐదు విభాగాలుంటాయి. 
• రిజిస్ట్రేషన్‌: ఆరోగ్య సిబ్బంది, ఫ్రంట్‌ వర్కర్స్‌ కానటువంటి సాధారణ ప్రజలు వ్యాక్సినేషన్‌ కోసం ‘కొ-విన్‌’లోని ‘రిజిస్ట్రేషన్‌ విభాగం’లో రిజిస్టర్‌ కావొచ్చు. దీనికి ఫొటో ఐడెంటిటీ అవసరం.
• అడ్మినిస్ట్రేటర్‌: వ్యాక్సిన్‌ అవసరమైన ప్రజలు యాప్‌లో నమోదు చేసిన సమాచారాన్ని ఈ విభాగంలో అధికారులు పర్యవేక్షిస్తారు.  
• వ్యాక్సినేషన్‌: వ్యాక్సిన్‌ పంపిణీ ఏ స్థాయిలో ఉన్నది? ఎంత మంది వ్యాక్సిన్‌ వేసుకున్నారు? అర్హుల జాబితా తదితర అంశాలు ఉంటాయి.
• బెనిఫిషియరీ ఎక్‌నాలెడ్జ్‌మెంట్‌: టీకా వేసుకున్న లబ్ధిదారుల మొబైల్‌లకు ‘వ్యాక్సిన్‌ తీసుకున్నట్టు’ ఎస్సెమ్మెస్‌ పంపిస్తారు. క్యూఆర్‌ ఆధారిత ధ్రువపత్రాన్ని కూడా జారీ చేస్తారు. 
• రిపోర్టులు: ఎన్ని వ్యాక్సిన్‌ సెషన్లు పూర్తయ్యాయి? ఒక్కో వ్యాక్సిన్‌ సెషన్‌కి ఎంత మంది హాజరయ్యారు? ఎంత మంది గైర్హాజరయ్యారు వంటి రిపోర్టులు ఇందులో ఉంటాయి.

‘కో-విన్‌’లో రిజి స్ట్రేషల్‌ ఎలా?
యాప్‌లో రిజిస్ట్రేషన్‌, వివరాల నమోదులో భాగంగా ఫొటో ఐడెంటిటీని (ఓటర్‌ ఐడీ, ఆధార్‌ కార్డు, డ్రైవింగ్‌ లైసెన్స్‌, పాస్‌పోర్టు, పెన్షన్‌ ధ్రువ పత్రం) అప్‌లోడ్‌ చేయాల్సి ఉంటుంది. నమోదు ప్రక్రియ పూర్తయ్యాక.. వ్యాక్సిన్‌ వేసే తేదీ, సమయం, ప్రాంతం వివరాలు రిజిస్టర్డ్‌ మొబైల్‌ నెంబర్‌కు ఎస్సెమ్మెస్‌ రూపంలో వస్తాయి.

కరోనా ముప్పును ముందుగానే పసిగట్టేందుకు పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌ కీలకంగా మారింది. ఆస్పత్రుల్లో మాత్రమే కనిపించే పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్లు.. ఇప్పుడు చాలా మంది ఇళ్లలో వెలుగు చూస్తున్నాయి. కరోనా లక్షణాల్లో తీవ్రమైన జ్వరం, పొడి దగ్గు, ఊపిరి సరిగా అందకపోవడం ముఖ్యమైనవి. ఇలాంటప్పుడు వైరస్‌ను పసిగట్టాలంటే చేతిలో పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌ ఉండాలి. కరోనా వైరస్‌ సోకి హోంక్వారంటైన్‌లో ఉంటున్నవారు ఎప్పటికప్పుడు ఆక్సిజన్‌ స్థాయి తెలుసుకోవడానికి పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌ అత్యవసరమైందని వైద్యులు వెల్లడిస్తున్నారు. కరోనా ముప్పును ముందుగానే గుర్తించేందుకు ఉపయోగపడే పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌కు ప్రస్తుతం డిమాండ్‌ పెరిగింది.

హైపోక్సియా అంటే..
కోవిడ్‌ రోగుల్లో ఊపిరి అందకపోవడం అతిపెద్ద సమస్య. రోగుల్లో రక్తంలోకి చేరే ఆక్సిజన్‌ శాతం తగ్గిపోతుంది. ఇలా వేగంగా ఆక్సిజన్‌ శాతం తగ్గిపోవడాన్ని ‘హైపోక్సియా’ అంటారు. ఇది బయటకు కనిపించకపోయినా పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌ సాయంతో మాత్రం పసిగట్టొచ్చు. కోవిడ్‌ కేసుల్లో రెండు రకాలున్నాయి. ఒకటవది సింప్టమాటిక్‌ కేసు. ఇందులో లక్షణాలు తీవ్రంగా కనిపించి, హాస్పిటల్‌లో జాయిన్‌ అయ్యేవాళ్లు, రెండవది అసింప్టమాటిక్‌ కేసు. అంటే ఒంట్లో వైరస్‌ ఉన్నా కూడా లక్షణాలు ఏవీ బయటపడని వాళ్లు. ఇక్కడ నష్టం ఎక్కువ జరిగేది అసింప్టమాటిక్‌ కేసులతోనే. ఎందుకంటే వీళ్లలో వైరస్‌ ఉన్నా లక్షణాలు కనిపించవు కాబట్టి టెస్ట్‌ చేసేవరకూ వీళ్లకు వైరస్‌ ఉన్నట్టు తెలియదు. దీంతో పక్కవాళ్లకు వైరస్‌ సోకే ప్రమాదముంది. అలాగే వాళ్ల శరీరంలో కూడా వైరస్‌ వల్ల జరిగే నష్టం ఎక్కువ ఉంటుంది. అందుకే లక్షణాలు పైకి కనిపించకపోయినా శరీరంలో ఎలాంటి మార్పులొస్తున్నాయో మనమే కొన్ని పరికరాల ద్వారా ఎప్పటికప్పుడు టెస్ట్‌ చేసుకుంటూ ఉండాలి. వాటిలో అన్నింటికంటే ముఖ్యమైంది పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌. 

ముందు జాగ్రత్త కోసం..
కరోనా వైరస్‌ శరీరంలోకి ప్రవేశించిన తర్వాత సైలెంట్‌గా న్యుమోనియా కలిగిస్తుంది. అంటే పైకి కనిపించకుండానే ఊపిరితిత్తులు న్యుమోనియా వల్ల ఎఫెక్ట్‌ అవుతాయి. దీనివల్ల శరీరంలో ఆక్సిజన్‌ లెవల్స్‌ పడిపోయి వ్యక్తి చనిపోవడానికి కారణమవుతుంది. కొంతమంది రోగుల్లో కోవిడ్‌ న్యుమోనియా లక్షణాలు ముందే బయటపడక పోవచ్చు. లేకుంటే వారం పది రోజుల తర్వాత బయటపడొచ్చు. కానీ ఈలోపు ఊపిరితిత్తులకు జరగాల్సిన నష్టం జరిగిపోతుంది. అందుకే ఈ సైలెంట్‌ న్యుమోనియాను ముందుగానే గుర్తించగలిగితే రోగులను వెంటిలేటర్‌పై ఉంచాల్సిన ఆవసరం రాకుండా ముందస్తు జాగ్రత్తలతో వాళ్ల ప్రాణాలను కాపాడొచ్చని వైద్యులు పేర్కొంటున్నారు.

ఇలా పనిచేస్తుంది..
శరీరంలోని అన్ని భాగాలకు గుండె ఎలా ఆక్సిజన్‌ను సరఫరా చేస్తుందో పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌ గుర్తిస్తుంది. రక్తంలోని ఆక్సిజన్‌ స్థాయిలు తగ్గడం వల్ల వచ్చే సమస్యలను గుర్తించడం కోసం దీన్ని ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తుంటారు. క్రానిక్‌ అబ్‌స్ట్రక్టివ్‌ పల్మనరీ డిసీజ్, ఆస్తమా, న్యుమోనియా, ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్‌ లాంటి వాటిలో ఈ మీటర్‌ ఎక్కువగా ఉపయోగపడుతుంది. పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌ వాడడం చాలా తేలిక. ఏదో ఒక చేతి వేలి కొనకు ఈ మీటర్‌ను ఉంచి, ఒక్క బటన్‌ నొక్కితే చాలు. కొన్ని సెకన్ల తర్వాత డిస్‌ప్లేలో పల్స్‌ రేట్‌తోపాటు ఆక్సిజన్‌ శాచ్యురేషన్‌ రేటు కనిపిస్తుంది. 

రెండు రకాల రీడింగ్‌..
సాధారణంగా మనిషి రక్తంలో ఆక్సిజన్‌ లెవల్‌ 94 నుంచి 100 శాతం వరకు ఉండాలి. అలాగే పల్స్‌ రేటు 60 నుంచి 100 మధ్యలో ఉండాలి. ఈ రెండు రీడింగ్స్‌.. ఉండాల్సిన దానికంటే తక్కువగా పడిపోయినా, ఎక్కువగా పెరిగినా ప్రమాదమని గుర్తించాలి. పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్‌ ధర రూ.1,300 నుంచి రూ.ఐదువేల వరకు ఉంటుంది. ఆన్‌లైన్‌లో కూడా లభిస్తున్నాయి. చాలా మంది ప్రాణాలను కాపాడడానికి ఈ పరికరం ఉపయోగపడిందని వైద్యులు చెబుతున్నారు. అందుకే ఇంట్లో అవసరం ఉటుందని భావిస్తున్న వారు కొనుగోలు చేస్తున్నారు. దీంతో గతంలో ఎప్పుడూ లేని విధంగా పల్స్‌ ఆక్సిమీటర్లకు డిమాండ్‌ పెరిగింది.

అమిత్ షాకేంద్ర హోం శాఖ మంత్రి అమిత్ షాకు కరోనా సోకింది. ఈ విషయాన్ని ఆదివారం (ఆగస్టు 2) ఆయనే స్వయంగా వెల్లడించారు. కరోనా లక్షణాలుగా అనుమానించి పరీక్షలు నిర్వహించుకోవడంతో తనకు పాజిటివ్‌గా తేలిందని ట్వీట్ చేశారు. ఆస్పత్రిలో అడ్మిట్ అయినట్లు తెలిపారు. తనను కలిసిన వారందరినీ అలర్ట్ చేశారు. ‘కరోనా లక్షణాలు కనిపించడంతో పరీక్షలు చేయించుకున్నాను. ఫలితాల్లో పాజిటివ్ అని తేలింది. ప్రస్తుతం నా ఆరోగ్యం బాగానే ఉంది. కానీ, డాక్టర్ల సలహా మేరకు ఆస్పత్రిలో అడ్మిట్ అయ్యాను. గత కొద్ది రోజులుగా నన్ను కలిసిన వారందరూ పరీక్షలు చేయించుకోవాలి, సెల్ఫ్ క్వారంటైన్‌లో ఉండాల్సిందిగా కోరుతున్నాను’ అని అమిత్ షా ట్వీట్ చేశారు.

కరోనా అనేది గొంతునూ, ఊపిరితిత్తులనూ ప్రభావితం చేస్తుందని అందరికీ తెలుసు. కొందరిలో గుండెను మాత్రమే ప్రభావితం చేస్తుందన్న విషయం కొందరికే తెలుసు. కానీ… నిజానికి కరోనా వైరస్‌ తల భాగం మొదలుకుని కాళ్ల వరకు అనేక అవయవాలపై తన ప్రభావం చూపుతుంది. అలాగే తలవెంట్రుకల నుంచి కాలివేళ్ల  వరకు అనేక అంశాలు సైతం అది సోకే తీరుతెన్నుల్లో వైవిధ్యాన్ని తెలుపుతున్నాయి. అయితే ఇవన్నీ తెలుసుకోవడం భయపడేందుకు కాదు. తెలుసుకొని ఆందోళనపడాల్సిన అవసరమూ లేదు. దేహం పైభాగం  మొదలుకొని కిందివరకు ఎలా ఎలా ప్రవర్తిస్తుందో తెలుసుకోవడం చాలా ఆసక్తికరం. అందుకే జుట్టు మొదలుకొని… కాలి గోటి వరకు అదెలా ప్రభావం చూపుతుందనే అంశాలను తెలుసుకుందాం. అవగాహన పెంచుకుందాం. ఆందోళనను దూరం చేసుకుందాం.   

మెదడు
కరోనా కారణంగా కొందరిలో పక్షవాతం రావడాన్ని వైద్యనిపుణులు గుర్తించారు. అయితే ఈ లక్షణం చాలా చాలా అరుదుగా మాత్రమే కనిపించింది. తీవ్రమైన ఇన్ఫెక్షన్‌ ఉన్నవారిలో రక్తనాళాల్లో రక్తం గడ్డకట్టడం వల్ల క్లాట్స్‌ ఏర్పడి.. ఇలా జరగడం కనిపించింది. అలాగే కొందరిలో రక్తంలో ఆక్సిజన్‌ తగ్గడం వల్ల మెదడుకు సరైన మోతాదులో ఆక్సిజన్‌ అందక మెదడు గాయపడటం కూడా జరిగింది. 

నాలుక – ముక్కు
కోవిడ్‌–19 సోకిన రోగుల్లో వాసనలూ, రుచి తెలియకపోవడం అన్నది ఒక ప్రధానమైన లక్షణం అన్నది ఇప్పటికే మనందరికీ తెలిసిన విషయమే. ఇక ఈ లక్షణం తగ్గిందంటే… మన వ్యాధి నుంచి క్రమంగా  బయటపడుతున్నామన్నదానికి ఓ ప్రధాన సంకేతంగా పరిగణించవచ్చు. 

ఊపిరితిత్తులు
కరోనా వైరస్‌ కారణంగా అత్యధికుల్లోనూ, అత్యధికంగానూ ఊపిరితిత్తులే ప్రభావితమవుతాయన్న సంగతి అందరికీ తెలిసిందే. లంగ్స్‌లో ఉండే ఏసీఈ–2 రిసెప్టార్స్‌ కారణంగా ఈ పరిణామం సంభవిస్తుంది. అలాగే నిమోనియా లాంటి పరిణామాలూ ఏర్పడుతుండటమూ తెలిసిందే. ఇక వైరస్‌ ప్రభావంతో రక్తనాళాల్లో రక్తం కడ్డకట్టి క్లాట్స్‌ ఏర్పడి… రక్తప్రవాహంతోపాటు అవి ఊపిరితిత్తుల్లోకి కొట్టుకురావడం… దాని వల్ల గాలిమార్పిడి ప్రక్రియకు అవరోధం కలగడం మనందరికీ తెలిసిందే. 

మూత్రపిండాలు
కోవిడ్‌–19 వ్యాధి కారణంగా కొందరిలో మూత్రపిండాలు దెబ్బతిని ‘అక్యూట్‌ కిడ్నీ డిసీజ్‌’కు దారితీయడాన్ని నిపుణులు గుర్తించారు. ఇక అకస్మాత్తుగా బ్లడ్‌ప్రెజర్‌ పడిపోవడం, ఆక్సిజన్‌ సరఫరా తగ్గిపోవడం వల్ల కూడా కిడ్నీలు ప్రభావితం కావడం కనిపించింది. రోగులకు వాడే రకరకాల మందులు సైతం కిడ్నీలపై దుష్ప్రభావం చూపడం కూడా కొంత కనిపించింది. ఇక చాలామంది కోవిడ్‌–19 రోగుల్లో మూత్రం ద్వారా ప్రోటీన్‌ పోవడాన్ని వైద్యనిపుణులు తరచూ గమనించడం జరుగుతోంది. 

రక్తనాళాలు
కోవిడ్‌–19 సోకిన వారిలో రక్తనాళాలు చాలా ఎక్కువగా ప్రభావితం కావడాన్ని గుర్తించారు. గతంలో కోవిడ్‌–19ను ప్రధానంగా శ్వాసవ్యవస్థకు చెందిన  వ్యాధిగా పరిగణించేవారు కదా. అయితే ఇటీవలి అధ్యయనాల తర్వాత దీన్ని శ్వాస వ్యవస్థకు చెందిన వ్యాధిగా కంటే… ప్రధానంగా రక్తనాళాలకు చెందిన వ్యాధిగానే ఎక్కువగా గుర్తిస్తున్నారు నిపుణులు. రక్తనాళల్లోని అంతర్గత పొర అయిన ‘ఎండోథీలియమ్‌’ ఎక్కువగా ప్రభావితమై దెబ్బతిన్నట్లుగా, రోగుల్లో మరణానంతరం నిర్వహించిన పరీక్షల్లో తేలింది. ఇలా రక్తనాళాల్లో గడ్డకట్టిన రక్తపు క్లాట్స్‌… ఏయే అవయవాలకు చేరితే… ఆయా అవయవాలు బాగా దెబ్బతిన్నట్లుగా కూడా నిపుణులు గమనించారు. 

క్లోమగ్రంథి (పాంక్రియాస్‌)
కోవిడ్‌–19 సోకాక కొందరిలో ‘అక్యూట్‌ పాంక్రియాటైటిస్‌’ కనిపించవచ్చు. కరోనా వల్ల వచ్చే అక్యూట్‌ పాంక్రియాటైటిస్‌లో రక్తంలో షుగర్‌ అధికంగా ఉండటం, దాంతోపాటు లిపిడ్స్‌ అధికంగా ఉండటాన్ని నిపుణులు గుర్తించారు. 

ఎండోక్రైన్‌ సిస్టమ్‌
కరోనా వైరస్‌ సోకిన కొందరిలో రక్తంలోని చక్కెర పాళ్లు అకస్మాత్తుగా పెరగడాన్ని చాలామంది రోగుల విషయంలో డాక్టర్లు గుర్తించారు. గతంలో డయాబెటిస్‌ లేని చాలామంది రోగుల్లోనూ ఈ పరిణామం సంభవించడాన్ని నిపుణులు చూశారు. అదేవిధంగా షుగర్‌ ఉన్న వారిలో కనిపించే ‘డయాబెటిక్‌ కీటో అసిడోసిస్‌’ అనే కాంప్లికేషన్‌ను కూడా కోవిడ్‌–19 రోగుల్లో గుర్తించారు. 

కాలివేళ్ల చివరలు (కోవిడ్‌ టోస్‌)
కొంతమంది రోగుల్లో కాలివేళ్ల చివర్లలో మంట, తిమ్మిర్లు కనిపించాయి. అలాగే అవి ఊదా (పర్పులు) రంగులోకి మారడమూ నిపుణులు గుర్తించారు. ఇలా జరిగే పరిణామానికి ‘కోవిడ్‌ టోస్‌’గా పేరుపెట్టారు. కొందరిలో రక్తపు గడ్డలు కాలివేళ్ల చివరలకు చేరడం వల్ల అవి ఇన్‌ఫ్లమేషన్‌ (మంట, వాపు)లకు గురికావడం కూడా కనిపించింది. 

జుట్టు
మీకో విషయం తెలుసా? కరోనా వైరస్‌ సోకుతున్న క్రమంలో అనేకానేక నిశితమైన పరిశీలనలను బట్టి చూస్తే… మామూలుగా తల నిండా ఒత్తుగా, పూర్తిగా జుట్టున్న వారితో పోలిస్తే బట్టతల (మేల్‌ బాల్డ్‌నెస్‌ పాటర్న్‌) ఉన్న వారిపై ఒకింత ఎక్కువ ప్రభావాన్ని చూపుతోందని కొన్ని అధ్యయనాల్లో వెల్లడైంది. ఇదే అంశాన్ని మరో రకంగా కూడా చెప్పవచ్చు. బట్టతల వచ్చే అవకాశం పురుషులకే ఎక్కువ కదా. ఇలా బట్టతల ఉన్న పురుషులకే కరోనా ఎక్కువగా సోకడాన్ని వైద్యనిపుణులూ, పరిశోధకులూ ‘గాబ్రిన్‌’ సైన్‌గా పరిగణిస్తున్నారు.

కరోనా వైరస్‌ సోకిన వారికి చికిత్స చేస్తూ మరణించిన తొలినాటి డాక్టర్లలో ఒకరైన డాక్టర్‌ గాబ్రిన్‌ పేరు మీద ఈ అంశాన్ని ‘గాబ్రిన్‌ సైన్‌’గా చెబుతున్నారు. అలాగే కరోనా వైరస్‌ సోకాక విపరీతంగా మానసిక ఒత్తిడికి గురైన వారిలో సైతం జుట్టు విపరీతంగా రాలిపోవడం కూడా పరిశోధకులు గమనించారు. మామూలుగానే మానసిక ఒత్తిడికి జుట్టు రాలిపోవడం సహజం. దానికి తోడు ఈ కరోనా ఒత్తిడి మరింత అధికంగా కావడంతో అగ్నికి ఆజ్యం తోడైనట్టుగా మారుతోంది. 

చర్మం
కరోనా ప్రభావంతో చర్మంపై ఎర్రటి దద్దుర్లు, ర్యాష్‌తో పాటు చిన్న పగుళ్లలాంటి గాయాలు, గుల్లలు, మచ్చలు, చర్మం ఎర్రబారడాలు ఇలా ఎన్నెన్నో రూపాల్లో కనిపిస్తాయి.  

గుండె
కొన్నిసార్లు కోవిడ్‌–19 నేరుగా గుండెను ప్రభావితం చేస్తుంది. అంతేకాదు… కొందరిలో గుండెపోటును పోలిన సిండ్రోమ్‌కు కారణమవుతుంది. అయితే యాంజియోగ్రామ్‌ చేస్తే మాత్రం గుండెకు రక్తాన్ని తీసుకెళ్లే రక్తనాళల్లో ‘క్లాట్‌’ కనపడదు. ఇక మరికొందరిలో ‘టెంపరరీ బెలూనింగ్‌’ కారణంగా ‘బ్రోకెన్‌ హార్ట్‌ సిండ్రోమ్‌’ వంటి సమస్యలు కనిపిస్తాయి. కొన్నిసార్లు వైరస్‌ వల్లగానీ లేదా క్లోరోక్విన్‌ వంటి మందులు వాడటం వల్లగానీ గుండె స్పందనల లయ (రిథమ్‌)లో తేడాలు రావచ్చు. ఇక కోవిడ్‌–19 సోకిన కొందరిలో అకస్మాత్తుగా గుండెపోటు రావడం మనందరమూ చూసిందే. 

జీర్ణవ్యవస్థలో
కోవిడ్‌–19 సోకిన వారిలో అందరిలోనూ కనిపించే జ్వరం, దగ్గు, ఊపిరి అందకపోవడం వంటి సాధారణ లక్షణాలతోపాటు మరికొందరిలో నీళ్లవిరేచనాలు కావడం కూడా మామూలే. చాలామంది రోగులకు మలపరీక్ష నిర్వహించినప్పుడు వారు విసర్జించిన మలంలోనూ ‘కరోనా వైరస్‌’ (సార్స్‌ సీవోవీ–2) ఉన్నట్లు గుర్తించారు. 

కాలేయం
కోవిడ్‌–19 సోకిన చాలామంది రోగుల్లో అనేక కాలేయ స్రావాలైన ఎంజైములు చాలా ఎక్కువ మొత్తంలో స్రవించిన దాఖలాలున్నాయి. అన్నట్టు… వైరస్‌ తీవ్రత పెరుగుతున్న కొద్దీ కాలేయ స్రావాలూ పెరగడాన్ని కూడా గమనించారు.  వైరస్‌ను చంపడానికి ఇచ్చే మందులతో కాలేయం కూడా ఎంతో కొంత ప్రభావితమయ్యే అవకాశాలూ ఉన్నాయి. అందుకే అప్పటికే కాలేయ వ్యాధితో బాధపడుతున్న రోగులకు కోవిడ్‌–19 సోకినట్లయితే… వారు మెరుగుపడే అవకాశాలు మామూలు వారికంటే కాస్తంత ఆలస్యం కావడం నిపుణులు గుర్తించారు. ఇక వైరస్‌ కారణంగా దేహంలోని గాల్‌బ్లాడర్‌ సైతం ప్రభావితం కావడాన్నీ గమనించారు. 

మానసిక ప్రభావాలు
వైరస్‌ సోకిన రోగుల్లో మానసిక ఒత్తిడి పెరగడం, స్పష్టత లోపించడం, అయోమయానికి గురికావడం, మెదడుకు రక్తసరఫరా తగ్గడంతో పాటు అనేక రకాల మానసిక సమస్యలు ఎదురుకావడం చాలా స్పష్టంగా కనిపించింది. 

ప్రత్యుత్పత్తి అవయవాలు
చాలామంది మహిళా రోగుల్లో వారి గర్భం నుంచి బిడ్డకు కోవిడ్‌–19 సోకిన దాఖలాలు చాలా స్పష్టంగా కనిపించాయి. 

ఇలా మనకు తెలిసిన అవయవాలనే గాక ఇంకా అనేకానేక అవయవాలను ప్రభావితం చేయడం గురించి మనం ఆందోళన పడాల్సిన అవసరమే లేదు. ఎందుకంటే ఇన్నిన్ని అవయవాలపై ఇన్ని రకాలుగా ప్రభావం చూపినప్పటికీ చాలా తక్కువ మందిలో మాత్రమే… అంటే దాదాపు 90 శాతం రోగుల్లో ఇది ప్రమాదకారి కానేకాదు. అయితే ఇటీవల కొందరు వ్యాధి కంటే అనవసరమైన ఆందోళనలతోనే ఎక్కువగా ప్రభావితమవుతున్నారు. ఇన్ని అవయవాలను అది ప్రభావితం చేసినా… అసలు వ్యాధి కంటే ఆందోళనే ఎక్కువగా ప్రమాదకారి అవుతోందని గుర్తిస్తే… దాని నుంచి ముప్పే ఉండదన్న విషయం మనందరికీ స్పష్టమవుతోంది. అనేక అధ్యయనాల్లోనూ ఇది తేలింది. అందుకే విషయం తెలుసుకోండి. నిర్భయంగా ఉండండి.

ఈ కరోనా టైంలో ఎక్కడికైనా వెళ్లాలన్నా.. ఒకటికి వందసార్లు ఆలోచించాల్సిన పరిస్థితి.. వెళ్తే రిస్కేమో.. వెళ్లకుంటే వాళ్లేమనుకుంటారో.. ఆగుదామా.. సాగుదామా.. ఇలా మన మెదళ్లలో సవాలక్ష ప్రశ్నలు.. వీటన్నిటికీ సమాధానాలిచ్చే ప్రయత్నం చేశారు అమెరికాకు చెందిన వైద్యులు.. రకరకాల పనులను బట్టి.. కరోనా రిస్క్‌ మీటర్‌ను తయారుచేశారు. దాన్ని చూద్దాం..

Telugu Presentation by UNICEF

ఇంక్యుబేషన్ పీరియడ్

వైరస్ శరీరంలోకి ప్రవేశించిన తర్వాత తన పట్టును పెంచుకునే సమయం ఇది. వైరస్‌లు.. మన శరీర నిర్మాణంలోని కణాలలోకి వెళ్లి, వాటిని తమ స్వాధీనంలోకి తెచ్చుకుంటాయి. కొత్త కరోనావైరస్‌ను అధికారికంగా సార్స్-కోవ్-2 అని పిలుస్తున్నారు. మనం ఈ వైరస్‌ను స్వాసలోకి పీల్చినపుడు (ఇది సోకిన వారు ఎవరైనా మనకు దగ్గరగా ఉండి దగ్గినపుడు), లేదా ఈ వైరస్‌తో కలుషితమైన ప్రాంతాన్ని చేతులతో ముట్టుకుని, అవే చేతులతో మన ముఖాన్ని ముట్టుకున్నపుడు ఇది మన శరీరంలోకి చొరబడుతుంది.

మొదట మన గొంతు, శ్వాస నాళాలు, ఊపిరితిత్తుల్లో ఉన్న కణాలలోకి ఇది వ్యాపిస్తుంది. వాటిని ‘కరోనావైరస్ కర్మాగారాలు’గా మార్చేస్తుంది. అంటే.. అక్కడ వైరస్ విపరీతంగా పెరిగిపోతుంది. అక్కడి నుంచి ఉప్పెనలా మరిన్ని శరీర కణాల మీద దాడి చేస్తుంది. ఇది ప్రాధమిక దశ. ఈ దశలో మనం జబ్బుపడం. అసలు కొంతమందికి ఎటువంటి లక్షణాలూ కనిపించకపోవచ్చు. ఈ ఇంక్యుబేషన్ పీరియడ్ – అంటే వైరస్ తొలుత సోకినప్పటి నుంచి వ్యాధి మొదటి లక్షణాలు కనిపించే వరకూ పట్టే కాలం – ఒక్కొక్కరిలో ఒక్కో రకంగా ఉంటుంది. అయితే.. ఈ కాలం సగటున ఐదు రోజులుగా ఉంది.

కరోనావైరస్ వల్ల వచ్చే దగ్గు ఆరంభంలో పొడిగా ఉంటుంది. అంటే తెమడ వంటిదేమీ రాదు. వైరస్ సోకినపుడు కణాల్లో కలిగే అలజడి బహుశా దీనికి కారణం కావచ్చు. కొన్ని రోజులు గడిచిన తర్వాత కొందరిలో దగ్గుతో పాటు తెమడ కూడా వస్తుంది. వైరస్ సంహరించిన ఊపిరితిత్తుల కణాలు ఈ తెమడ రూపంలో బయటకు వస్తాయి. ఈ లక్షణాలకు.. శరీరానికి పూర్తి విశ్రాంతినిస్తూ.. ఎక్కువ మోతాదులో ద్రవాలు అందించటం, పారాసెటమాల్ మందులతో చికిత్స అందిస్తారు. ప్రత్యేకమైన ఆస్పత్రి చికిత్స అవసరం ఉండదు. ఈ దశ ఒక వారం రోజుల పాటు కొనసాగుతుంది. ఆ సమయానికి చాలా మంది కోలుకుంటారు. ఎందుకంటే.. వారిలోని రోగనిరోధక వ్యవస్థ వైరస్‌తో పోరాడి దానిని తరిమేస్తుంది.

అయితే.. కొంతమందిలో కోవిడ్-19 వ్యాధి మరింతగా ముదురుతుంది. ఈ దశలో ముక్కు కారటం వంటి జలుబు వంటి లక్షణాలు కూడా రావచ్చని ఇప్పుడిప్పుడే పలు అధ్యయనాల్లో తెలుస్తోంది.

ముదిరిన వ్యాధి

ఈ వ్యాధి ముదిరిందంటే.. దానికి కారణం మన రోగనిరోధక వ్యవస్థ – వైరస్ మీద పోరాడటానికి అతిగా ప్రతిస్పందించటం. రోగనిరోధక వ్యవస్థ శరీరంలోని మిగతా భాగానికి పంపించే రసాయన సంకేతాలైన కైటోకైన్ల వల్ల వాపు రావచ్చు. దీంట్లో సున్నితంగా సంతులనం సాధించాల్సి ఉంటుంది. వాపు విపరీతంగా పెరిగినట్లయితే శరీరమంతటా చాలా నష్టం జరగవచ్చు. ”శరీర రోగనిరోధక వ్యవస్థలో ఈ వైరస్ ఒక అసంతులనాన్ని రాజేస్తోంది. వాపు చాలా అధికంగా ఉంటోంది. వైరస్ ఈ పని ఎలా చేస్తోందనేది మనకు తెలియదు” అని కింగ్స్ కాలేజ్ లండన్‌కు చెందిన డాక్టర్ నథాలీ మాక్‌డెర్మాట్ చెప్పారు. ఊపిరితిత్తుల వాపును న్యుమోనియా అని పిలుస్తారు.

ఈ ఊపిరితిత్తులు రెండు చిన్న పాటి గాలి సంచుల్లా ఉంటాయి. మన శ్వాసప్రక్రియలో.. ఆక్సిజన్ రక్తంలోకి ప్రవేశించటం, కార్బన్‌డయాక్సైడ్ వెలుపలికి రావటం జరిగేది ఈ ఊపిరితిత్తుల్లోనే. కానీ న్యూమోనియా వచ్చినపుడు.. ఈ గాలి సంచులు నీటితో నిండిపోవటం మొదలవుతుంది. దీనిఫలితంగా శ్వాస తీసుకోవటం ఇబ్బందికరంగా మారుతూ వస్తుంది. చివరికి చాలా కష్టమవుతుంది. కొంతమందికి శ్వాస అందించటానికి వెంటిలేటర్ (కృత్రిమ శ్వాస పరికరం) అవసరమవుతుంది.

విషమించిన వ్యాధి

మొత్తం మీద ఆరు శాతం కేసుల్లో విషమంగా జబ్బుపడుతున్నట్లు అంచనా. ఈ దశకు వచ్చేసరికి.. శరీరం విఫలమవటం మొదలవుతుంది. మరణం సంభవించే అవకాశం అధికం. శరీరంలోని రోగనిరోధక వ్యవస్థ అదుపు తప్పిపోతూ.. శరీరమంతటినీ పాడుచేస్తుండటం ఇక్కడ సమస్య. దీనివల్ల ‘సెప్టిక్ షాక్’ సంభవించవచ్చు. అంటే.. రక్తపోటు ప్రమాదకరస్థాయిలో పడిపోయి, అంతర్గత అవయవాలు సరిగ్గా పనిచేయటం ఆగిపోయి చివరికి పూర్తిగా విఫలమవుతాయి. ఊపిరితిత్తుల్లో చాలా ప్రాంతాల్లో తీవ్రమైన వాపు వల్ల.. అక్యూట్ రెస్పిరేటరీ డిస్ట్రెస్ తలెత్తుతుంది. అంటే శ్వాసప్రక్రియ దాదాపుగా ఆగిపోయి.. శరీర మనుగడకు అవసరమైన ఆక్సిజన్ అందకుండా పోతుంది. ఆక్సిజన్ అందకపోతే.. శరీరంలోని కిడ్నీలు రక్తాన్ని శుభ్రం చేయలేవు. పేగులు దెబ్బతింటాయి.

కరోనా వైరస్‌ సోకినవారిలో ప్రధానంగా మూడు లక్షణాలు కనిపిస్తాయని, వాటిని గుర్తించగగానే జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం మొదలు పెట్టాలని ఆరోగ్య నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.

ఆ లక్షణాలేంటి?

• ఆగకుండా దగ్గురావడం, గంటల తరబడి దగ్గు కొనసాగడం, 24 గంటల్లో అలాంటి పరిస్థితులు రెండు మూడుసార్లు ఏర్పడటం
• జ్వరం విపరీతంగా ఉండటం, 100 డిగ్రీల ఫారన్‌ హీట్‌లను దాటడం
• వాసన గుర్తించలేకపోవడం.

ఇవీ ఈ వైరస్‌ సోకిన వారిలో కనిపించే ప్రధానమైన లక్షణాలు.

ఈ లక్షణాలున్న వారు మీకు తెలిసిన వారిలో ఎవరైనా ఉన్నారంటే వెంటనే వారిని దూరంగా ఉండమని సలహా ఇవ్వాలి.

చలిగా ఉండటం, తరచూ వణికడం, ఒళ్లు నొప్పులు కూడా ఈ వైరస్‌ సోకినవారిలో కనిపించే లక్షణాలుగా గుర్తించారు నిపుణులు.

వైరస్‌ శరీరంలోకి ప్రవేశించిన తర్వాత ఈ లక్షణాలు కనిపించడానికి కనీసం ఐదురోజుల సమయం పడుతుంది. మరికొందరికి ఇంకా ఎక్కువ రోజులు కూడా పట్టొచ్చు. ఈ వైరస్‌ 14 రోజుల వరకు శరీరంలో ఉంటుందని ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ వెల్లడించింది.

కొద్దిపాటి లక్షణాలు కనిపిస్తే ఏం చేయాలి?

కరోనా లక్షణాలు కనిపించినంత మాత్రాన కంగారు పడి ఆసుపత్రికి రావాల్సిన అవసరం లేదని ఇంట్లోనే ఉంటూ క్వారంటైన్‌ కావడం ప్రధానమైన చర్యగా చెబుతోంది ఇండియన్‌ కౌన్సిల్‌ ఫర్‌ మెడికల్ రీసెర్చ్‌ (ఐసీఎంఆర్‌)

ఐసీఎంఆర్‌ విడుదల చేసిన సూచనల ఆధారంగా వివిధ రాష్ట్రాల వైద్య ఆరోగ్యశాఖలు ఆసుపత్రులకు వస్తున్న పేషెంట్లకు సూచనలు చేస్తున్నాయి. కరోనా లక్షణాలుగా కనిపించిన వెంటనే ఇంట్లో తగినంత స్థలం ఉన్నవారు హోమ్‌ క్వారంటైన్‌ కావాలని ఐసీఎంఆర్‌ సూచించింది.

కొద్దిపాటి జ్వరం, ఒళ్లు, నొప్పులులాంటి లక్షణాలున్నవారు నొప్పులను, జ్వరాన్ని తగ్గించే పారాసెటమాల్‌లాంటి మాత్రలు వాడి ఉపశమనం పొందవచ్చని వైద్యులు సూచిస్తున్నారు.

ఆసుపత్రికి ఎప్పుడు వెళ్లాలి?

తట్టుకోలేని జ్వరం, దగ్గుతో ప్రధానంగా శ్వాస పీల్చుకోవడంలో ఇబ్బంది పడేవారు మాత్రమే ఆసుపత్రికి రావాలని సూచించింది ఐసీఎంఆర్‌. ఊపిరితిత్తులు ఏ స్థాయిలో దెబ్బతిన్నాయో పరిశీలించి ఆక్సిజన్‌ లేదా వెంటిలేటర్‌ సాయంతో డాక్టర్లు వైద్యం అందిస్తారు. వైరస్‌ వల్ల ఏర్పడ్డ ఆరోగ్య సమస్యలు రోజువారి పనులు చేసుకోలేనంత ఇబ్బందిగా మారినప్పుడు కేంద్రం, వివిధ రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు ఏర్పాటు చేసిన హెల్ప్‌ లైన్‌ నంబర్లు (కరోనావైరస్ హెల్ప్‌లైన్ నంబర్లు: కేంద్ర ప్రభుత్వం – 01123978046, ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ – 104)కు కాల్ చేయాలి. లేదంటే సమీపంలోని ఆరోగ్యకార్యకర్తలకు పరిస్థితి వివరించి తక్షణం చికిత్స పొందాలి.

ఇంటెన్సివ్ కేర్‌లో ఏం జరుగుతుంది?

తీవ్రంగా జబ్బుపడిన వారికి చికిత్స అందించే ప్రత్యేక వార్డు ఇంటెన్సివ్ కేర్ యూనిట్. ఈ వార్డుల్లో కరోనావైరస్ పేషెంట్లకు ఫేస్ మాస్కు ద్వారా కానీ, ముక్కు ద్వారా గొట్టం వేసి కానీ ఆక్సిజన్ అందిస్తారు. ఇంకా తీవ్రంగా జబ్బుపడిన పేషెంట్లకు వెంటిలేటర్ ద్వారా నేరుగా ఊపిరితిత్తుల్లోకి వెళ్లేలా గొంతులో గొట్టం వేసి ఆక్సిజన్ అందిస్తారు. అవసరాన్ని బట్టి గొంతుకు రంధ్రం కూడా చేయాల్సి ఉంటుంది.

మీలో ఆ లక్షణాలుంటే మీరేం చేయాలి?

కరోనావైరస్ మిగిలిన ప్రమాదకరమైన వైరస్‌ల మాదిరిగా గాలిలో ప్రయాణించలేదు. కానీ, వైరస్‌ బారినపడ్డ వ్యక్తితో నేరుగా కాంటాక్ట్ పెట్టుకుంటే మాత్రం వైరస్ సోకే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది.

ఈ వైరస్ బారిన పడిన వ్యక్తి దగ్గినప్పుడు లేదా తుమ్మినప్పుడు వెలువడే తుంపరల ద్వారా కోవిడ్-19 వైరస్ వ్యాప్తి చెందుతుందని నిపుణులు చెబుతున్నారు. ఈ తుంపర్లలో కరోనావైరస్ కణాలు ఉంటాయి.

ఈ వైరస్ ఏదైనా వస్తువుకు అంటిపెట్టుకుని సజీవంగా చాలా కాలంపాటు ఉంటుంది. చల్లని ప్రదేశాల్లో కొన్ని రోజులపాటు ఇది బతికుండే అవకాశం ఉందని వైద్యులు అంటున్నారు.

ఆ వైరస్ ఉన్న వస్తువులపై చేతులు వేసిన వాళ్లకూ అది సోకే ప్రమాదం ఉంది. అందుకే, మెట్రో స్టేషన్లలో ఎస్కలేటర్ల హ్యాండ్ రెయిల్స్, మెట్రో రైళ్లలో నిలబడేటప్పుడు పట్టుకునే హ్యాండిళ్లు, బస్సుల్లో సీట్ల వెనుక ఉండే హ్యాండిళ్లు వంటి వాటిపై చేతులు వేయకుండా ఉంటే మంచిది. ఆ వస్తువులను పట్టుకుని, తర్వాత ఆ చేతితో ముఖాన్ని, నోటిని, ముక్కు, కళ్లను తాకితే వైరస్ నేరుగా శరీరంలోకి వెళ్లిపోయే ప్రమాదం ఉంటుంది.

ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో వైరస్‌ సోకినట్లు అనుమానం వస్తే వెంటనే హోమ్‌ క్వారంటైన్‌ కావాలని వైద్య ఆరోగ్య శాఖలు చెబుతున్నాయి. మనకు వైరస్‌ సోకినట్లు తెలియగానే, అది ఇతరలకు సోకకుండా జాగ్రత్త పడాలి.

సెల్ఫ్‌ ఐసోలేషన్‌లోకి వెళ్లిపోవడం, ఇతరకు కనీసం ఒకటి నుంచి మూడు మీటర్ల దూరం పాటించడం, ముఖానికి మాస్క్ తగిలించుకోవడం ముఖ్యమైన చర్యలు.

దగ్గు, తుమ్ము వచ్చినప్పుడు నోటి నుంచి తుంపరాలు గాల్లోకి లేదా ఇతరుల మీదికి వెళ్లకుండా మాస్క్‌, కర్ఛీఫ్‌, టిష్యూపేపర్లను అడ్డంగా పెట్టుకోవాలి. గతంలో ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ మాస్కుల వల్ల ఉపయోగంలేదన్నా, తర్వాత అవి వాడటం వల్ల వ్యాధి వ్యాప్తిని అరికట్టవచ్చని, అందరూ వాడేలా చూడాలని వివిధ దేశాలకు సూచించింది.

వైరస్ సోకిన లక్షణాలు కనిపించగానే ఆసుపత్రులు, మెడికల్‌ షాపులకు పరుగెత్తకూడదు. అందరికీ దూరంగా ఉంటూ ప్రభుత్వ హెల్ప్‌ లైన్‌కు, ఆరోగ్య కార్యకర్తలకు ఫోన్‌ చేసి సూచనలు, సలహాలు తీసుకోవాలి.

మనం వివిధ వస్తువులను, ప్రదేశాలను తాకినప్పుడు అక్కడున్న వైరస్‌ మనల్ని అంటుకుంటే చేతులను శుభ్రం చేసుకోవడం ద్వారా వాటిని మన శరీరంలోకి వెళ్లకుండా కాపాడుకోవచ్చు. 20 సెకండ్ల నుంచి ఒక నిమిషంపాటు సబ్బుతో గట్టిగా రుద్దుతూ చేతులు కడుక్కోవాలని, చేతులు పైకెత్తి గాలిలో ఆరబెట్టుకోవాలని నిపుణులు చెబుతున్నారు.

మనలో వైరస్‌ ఉన్నప్పుడు మన నుంచి మరొకరికి వైరస్‌ ప్రసారం కాకుండా నోటికి చేతిని, రుమాలను లేదా మాస్కును అడ్డుపెట్టుకోవాలి. తుమ్ము, దగ్గు వల్ల ఏర్పడే తుంపరల్లో వైరస్‌ ఉంటుందని, ఆ తుంపరలు మరొకరి ముక్కు, నోరు, కళ్లలోకి వెళ్లినప్పుడు వారికి వైరస్‌ వ్యాపిస్తుందని నిపుణులు చెబుతున్నారు.

చేతులు ముఖానికి తాకుండా జాగ్రత్త పడటం కూడా వైరస్‌ను నిరోధించడంలో ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. ఒకవేళ చేతికి వైరస్‌ అంటుకున్నా అది శరీరంలోకి వెళ్లకుండా ఉండాలంటే ముఖానికి, ముఖ్యంగా నోరు, కళ్లు, ముక్కులకు చేతులు తగలకుండా జాగ్రత్తపడాలి.

ముఖానికి మాస్కు ధరించాలి.