స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా(ఎస్బీఐ) దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న బ్రాంచుల్లో ప్రొబేషనరీ ఆఫీసర్(పీవో) కొలువుల భర్తీకి క్రమం తప్పకుండా నోటిఫికేషన్లు విడుదల చేస్తోంది. ఏదైనా విభాగంలో డిగ్రీ పూర్తి చేసిన వారు దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు. వయసు 21 ఏళ్ల నుంచి 30 ఏళ్ల మధ్య ఉండాలి. రిజర్వేషన్ వర్గాలకు వయో సడలింపు లభిస్తుంది. మూడు దశల్లో జరిగే పీవో ఎంపిక ప్రక్రియలో.. ప్రిలిమ్స్, మెయిన్, గ్రూప్ ఎక్సర్సైజ్ అండ్ పర్సనల్ ఇంటర్వ్యూలు ఉంటాయి. ప్రిలిమ్స్ను 100 మార్కులకు నిర్వహిస్తారు. పరీక్ష వ్యవధి గంట. ప్రశ్నపత్రంలో ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్, క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్, రీజనింగ్ ఎబిలిటీ విభాగాలు ఉంటాయి. సెక్షనల్ టైమింగ్ ఉంటుంది. మెయిన్ పరీక్ష ఆబ్జెక్టివ్, డిస్క్రిప్టివ్ విధానంలో 250 మార్కులకు జరుగుతుంది. ఆబ్జెక్టివ్ పరీక్షలో రీజనింగ్ అండ్ కంప్యూటర్ ఆప్టిట్యూడ్, డేటా అనాలసిస్ అండ్ ఇంటర్ప్రిటేషన్, జనరల్ అవేర్నెస్, ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్ ఉంటాయి. పరీక్ష కాల వ్యవధి మూడు గంటలు. సెక్షనల్ టైమింగ్ ఉంటుంది. డిస్క్రిప్టివ్ పరీక్ష 50 మార్కులకు జరుగుతుంది. ఇందులో అభ్యర్థి ఇంగ్లిష్ నైపుణ్యాలను(లెటర్ రైటింగ్, ఎస్సే) పరీక్షించే విధంగా రెండు ప్రశ్నలు అడుగుతారు. పరీక్ష వ్యవధి 30 నిమిషాలు. గ్రూప్ ఎక్సర్సైజ్(జీఈ) అండ్ ఇంటర్వ్యూ(పీఐ)కు 50 మార్కులు ఉంటాయి. ఇందులో జీఈకి 20 మార్కులు, ఇంటర్వ్యూకి 30 మార్కులు కేటాయించారు. ప్రతి దశలోనూ నిర్ణీత కటాఫ్ మార్కులు పొందిన వారే తర్వాత దశకు ఎంపికవుతారు. మూడు దశలను విజయవంతంగా పూర్తి చేసుకున్న వారిని పీవోలుగా నియమిస్తారు. రెండేళ్ల ప్రొబేషనరీ సర్వీస్ అనంతరం సర్వీస్ను కన్ఫర్మ్ చేస్తారు. పీవోలుగా ఎంపికైన వారికి రూ.8 లక్షల నుంచి రూ.13 లక్షల వరకూ వార్షిక వేతనం లభిస్తుంది.
దేశంలో ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులకు దీటుగా ప్రైవేటు బ్యాంకులు విస్తరిస్తున్నాయి. విస్తృత ఉద్యోగావకాశాలు కల్పిస్తున్నాయి. ప్రైవేటు బ్యాంకుల్లో ఎంట్రీ లెవల్లో విభిన్న హోదాలతో ఖాళీలు ఉంటున్నాయి. ఈ పోస్టుల్లోకి నియామకాల కోసం సొంతంగా ప్రకటనలివ్వడంతోపాటు ప్లేస్మెంట్స్ ద్వారా తమకు సరిపడే అభ్యర్థులను బ్యాంకులు నియమించుకుంటున్నాయి. రాత పరీక్షలు, ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహించి అభ్యర్థులను ఎంపిక చేసుకుంటున్నాయి.
కొన్ని బ్యాంకులు ప్రైవేటు విద్యాసంస్థలతో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని.. బ్యాంకింగ్ కార్యకలాపాలపై పీజీ డిప్లొమా కోర్సులు అందిస్తున్నాయి. ముఖ్యంగా ప్రొబేషనరీ ఆఫీసర్ స్థాయి పోస్ట్‌ల భర్తీకి ఈ కోర్సులను నిర్వహిస్తున్నాయి. ఏదైనా గుర్తింపు పొందిన యూనివర్సిటీ నుంచి ఏదేని విభాగంలో గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తి చేసిన వారు ఈ ప్రోగ్రామ్‌కు దరఖాస్తు చేసుకునేందుకు అర్హులు. ఈ కోర్సుకు ఎంపిక అవ్వాలంటే.. ఆన్‌లై¯Œ పరీక్షల్లో అర్హత సాధించి.. గ్రూప్ డిస్కషన్స్, ఇంటర్వ్యూల్లో విజయం సాధించాల్సి ఉంటుంది. విజయవంతంగా శిక్షణ పూర్తి చేసుకున్న తర్వాతే ఉద్యోగులుగా నియమించుకుంటారు. ఐసీఐసీఐ, హెచ్‌డీఎఫ్‌సీ, యాక్సిస్, కోటక్ మహీంద్ర తదితర బ్యాంకులు పీజీ డిప్లొమా ప్రోగ్రామ్ ద్వారా శిక్షణ అందించేలా చూస్తున్నాయి. ఏడాది కాలవ్యవధి ఉన్న ఈ రెసిడెన్షియల్‌ ప్రోగ్రామ్‌లో క్లాస్‌రూం ట్రైనింగ్‌తోపాటు ఆయా బ్యాంకులో ఇంటర్న్‌షిప్, ఆన్‌ ద జాబ్‌ ట్రైనింగ్‌ ద్వారా శిక్షణ ఇస్తారు.
కెరీర్ అవకాశాలు.. బ్యాంకింగ్, ఫైనాన్స్ రంగంలో క్లర్క్, పీవో కొలువులతోపాటు టెక్నాలజీ ఆధారిత ఉద్యోగాలు లభిస్తున్నాయి. సాఫ్ట్‌ స్కిల్స్, ఇంటర్ పర్సనల్ నైపుణ్యాలు, మల్టీ కల్చరల్‌ స్కిల్స్, ఇంగ్లిష్ స్పీకింగ్, టీమ్‌ లీడింగ్, స్ట్రెస్‌ మేనేజ్‌మెంట్, డెసిషన్‌ మేకింగ్‌ నైపుణ్యాలున్నవారు ప్రైవేటు బ్యాంకింగ్ రంగంలో సులభంగా రాణించగలుగుతారు. విధి నిర్వహణ పరంగా చురుగ్గా వ్యవహరిస్తూ, మంచి ప్రతిభ చూపితే వేగంగా ఉన్నత స్థానాలకు చేరుకోవచ్చు.
ఆకర్షణీయమైన వేతనాలు.. సుస్థిరమైన కెరీర్.. ఎదిగేందుకు అపార అవకాశాలు.. తక్కువ వడ్డీకే సులువైన గృహ, వాహన రుణ సదుపాయం..
ఇలా ఎన్నో సౌకర్యాలు బ్యాంకింగ్ రంగంలో పనిచేసే ఉద్యోగుల సొంతం! ప్రస్తుతం దేశంలో ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు బ్యాంకులు ఏటా నియామకాలు చేపడుతున్నాయి. ప్రధానంగా ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల్లో క్లర్క్, పీవో (ప్రొబేషనరీ ఆఫీసర్లు) వంటివి క్రేజీ కొలువులు!! వీటితోపాటు మార్కెటింగ్, టెక్నికల్, బిజినెస్ డెవలప్‌మెంట్, ఆపరేషన్స్, హెచ్‌ఆర్, లా ఆఫీసర్లు, చార్టర్డ్ అకౌంటెంట్స్, అగ్రికల్చరల్ ఆఫీసర్లు, ఐటీ ఆఫీసర్లు వంటి స్పెషలిస్ట్ ఆఫీసర్(ఎస్‌వో) ఉద్యోగాలను సైతం భర్తీ చేస్తున్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో..బ్యాంకింగ్ రంగంలో కొలువులు.. ఎంపిక విధానాలు.. పరీక్షల తీరుతెన్నులు.. సిలబస్ విశ్లేషణ.. ప్రిపరేషన్ గురించి తెలుసుకుందాం..!
ఎస్బీఐ ఎంపిక ప్రక్రియ :
దేశంలో అతి పెద్ద ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకు ఎస్బీఐ. క్లర్క్, పీవో పోస్టుల భర్తీకి ఏటా నోటిఫికేషన్ విడుదల చేస్తుంది. ఏదైనా డిగ్రీ అర్హతతో వీటికి దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు. పీవో ఎంపిక ప్రక్రియలో భాగంగా.. ప్రిలిమ్స్, మెయిన్, గ్రూప్ ఎక్స్‌ర్‌సైజ్/ ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహిస్తుంది. ప్రిలిమ్స్‌లో ప్రతిభ చూపిన అభ్యర్థులను షార్ట్‌లిస్ట్ చేసి.. మెయిన్ రాసేందుకు అనుమతిస్తారు. మెయిన్‌లో కటాఫ్ సాధించిన వారిని గ్రూప్ ఎక్స్‌ర్‌సైజ్/ఇంటర్వ్యూకు ఆహ్వానిస్తారు. ప్రిలిమ్స్ :
ఎస్బీఐ పీవో ఎంపిక ప్రక్రియలో తొలి దశ అయిన ప్రిలిమ్స్ పరీక్ష 100 మార్కులకు ఆబ్జెక్టివ్ విధానంలో జరుగుతుంది. ఇందులో మొత్తం మూడు సెక్షన్లు ఉంటాయి. ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్ ప్రశ్నలు30 ప్రశ్నలు-30మార్కులకు, క్వాంటిటేటివ్ అప్టిట్యూడ్ 35 ప్రశ్నలు-35మార్కులకు, రీజనింగ్ ఎబిలిటీ 35ప్రశ్నలు-35మార్కులకు నిర్వహిస్తారు. పరీక్ష సమయం 60 నిమిషాలు. ఒక్కో సెక్షన్‌కు 20 నిమిషాల సమయం కేటాయించారు. ప్రిలిమ్స్‌లో సాధించిన మార్కుల ఆధారంగా కేటగిరీల వారీగా మెరిట్ లిస్ట్ తయారు చేసి.. అలా షార్ట్ లిస్ట్ చేసిన అభ్యర్థులను మెయిన్‌కు ఎంపిక చేస్తారు.
ఎస్బీఐ మెయిన్ ఎగ్జామినేషన్‌లో 200 మార్కులకు ఆబ్జెక్టివ్ విధానంలో ఆన్‌లైన్ పరీక్షతోపాటు 50 మార్కులకు 30 నిమిషాల్లో రాసే విధంగా డిస్క్రిప్టివ్ టెస్ట్(లెటర్ రైటింగ్, జనరల్ ఎస్సే) ఉంటుంది. ఇందులో నిర్ణీత మార్కులు సాధించిన వారికి తర్వాతి దశ గ్రూప్ ఎక్స్‌ర్‌సైజ్, ఇంటర్వ్యూలు ఉంటాయి. మెయిన్ పరీక్ష, డిస్క్రిప్టివ్ టెస్ట్, గ్రూప్ ఎక్సర్సైజ్, ఇంటర్వ్యూలో సాధించిన మార్కుల ఆధారంగా అభ్యర్థుల తుది ఎంపిక ఉంటుంది. మెయిన్ పరీక్ష, డిస్క్రిప్టివ్ టెస్ట్ రెండింటిలో 250 మార్కులకు సాధించిన స్కోరును 75కు, గ్రూప్ ఎక్సర్‌సెజైస్, ఇంటర్వ్యూల్లో 50 మార్కులకు వచ్చిన స్కోరును 25 మార్కులకు కుదించి.. ఫైనల్ కటాఫ్ స్కోరు నిర్దేశిస్తారు. మొత్తంగా 100 మార్కులకు సాధించిన స్కోరు ఆధారంగా తుది ఎంపిక జరుగుతుంది.
ఎస్బీఐ మెయిన్ పరీక్ష విధానం :
సెక్షన్
ప్రశ్నలు
మార్కులు
సమయం (నిమిషాలు)
రీజనింగ్ అండ్ కంప్యూటర్ ఆప్టిట్యూడ్
45
60
60
డేటా అనాలిసిస్ అండ్ ఇంటర్ప్రిటేషన్
35
60
45
జనరల్/ఎకానమీ/ బ్యాంకింగ్ అవేర్నెస్
40
40
35
ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్
35
40
40
మొత్తం
155
200
3 గంటలు
ఎస్బీఐ క్లర్క్ పరీక్ష :
ఎస్బీఐ క్లర్క్ పోస్టులకు దరఖాస్తు చేసుకునేందుకు అర్హత ఏదైనా డిగ్రీ. ఈ పోస్టుల భర్తీకి రెండంచెల ఎంపిక ప్రక్రియ చేపడుతుంది. తొలి దశలో ప్రిలిమ్స్ పరీక్ష ఆన్‌లైన్ విధానంలో ఆబ్జెక్టివ్ తరహాలో నిర్వహిస్తుంది. ప్రిలిమ్స్‌లో ప్రతిభ చూపిన అభ్యర్థులను మెయిన్‌కు ఎంపిక చేస్తారు. ప్రిలిమ్స్ పరీక్ష 100 మార్కులకు ఆబ్జెక్టివ్ విధానంలో జరుగుతుంది. ఇందులో మొత్తం మూడు సెక్షన్లు ఉంటాయి. ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్ 30 ప్రశ్నలు-30మార్కులకు, న్యూమరికల్ ఎబిలిటీ 35 ప్రశ్నలు-35 మార్కులకు, రీజనింగ్ ఎబిలిటీ 35 ప్రశ్నలు-35 మార్కులకు నిర్వహిస్తారు. పరీక్ష సమయం 60 నిమిషాలు. ఒక్కో సెక్షన్‌కు 20 నిమిషాల సమయం కేటాయించారు. నెగిటివ్ మార్కింగ్ విధానం అమల్లో ఉంది. ప్రిలిమ్స్‌లో సాధించిన మార్కుల ఆధారంగా కేటగిరీల వారీగా షార్ట్ లిస్ట్ చేసిన అభ్యర్థులను మెయిన్‌కు ఎంపిక చేస్తారు.
క్లర్క్ మెయిన్ పరీక్ష కూడా ఆన్‌లైన్ విధానంలో ఆబ్జెక్టివ్ తరహాలో 200 మార్కులకు జరుగుతుంది. ఇందులో మొత్తం నాలుగు సెక్షన్లు.. జనరల్ అవేర్నెస్/ఫైనాన్షియల్ అవేర్నెస్ 50 ప్రశ్నలు-50 మార్కులకు; జనరల్ ఇంగ్లిష్ 40 ప్రశ్నలు-40 మార్కులకు; క్వాంటిటేటివ్ అప్టిట్యూడ్ 50 ప్రశ్నలు-50 మార్కులకు; రీజనింగ్ ఎబిలిటీ అండ్ కంప్యూటర్ ఆప్టిట్యూడ్ 50 ప్రశ్నలు-60 మార్కులకు నిర్వహిస్తారు. మెయిన్‌లో సాధించిన స్కోర్ ఆధారంగా తుది ఎంపిక జరుగుతుంది.
ఐబీపీఎస్ కొలువుల ఎంపిక ప్రక్రియ ఇలా.. :ఐబీపీఎస్.. ఎస్బీఐ గ్రూప్ మినహా దేశంలోని జాతీయ బ్యాంకులన్నింటిలో క్లర్క్, ప్రొబేషనరీ ఆఫీసర్(పీవో), స్పెషలిస్ట్ ఆఫీసర్(ఎస్‌వో) పోస్టుల భర్తీకి ఎంపిక ప్రక్రియ చేపడుతోంది. ఐబీపీఎస్‌ను ప్రారంభించకముందు బ్యాంకులు సొంతంగా ఉద్యోగ నియామకాలు చేపట్టేవి. దీంతో అభ్యర్థులు ఒక్కో బ్యాంకుకు వేర్వేరుగా దరఖాస్తు చేసుకోవాల్సి వచ్చేది. ప్రస్తుతం ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల రిక్రూట్‌మెంట్ అంతా ఐబీపీఎస్ ద్వారానే జరుగుతోంది. ప్రాంతీయ గ్రామీణ బ్యాంకు (ఆర్‌ఆర్‌బీ)ల్లోని ఉద్యోగాల భర్తీ సైతం ఐబీపీఎస్ చేపడుతోంది.
ఐబీపీఎస్.. క్లర్క్, పీవో :
ఐబీపీఎస్ చేపట్టే నియామకాల్లో అత్యంత క్రేజీ ఉద్యోగాలు.. క్లర్క్, పీవో. జాతీయ బ్యాంకుల్లో, ఆర్‌ఆర్‌బీల్లో క్లర్క్, పీవో కొలువుల భర్తీకి ఐబీపీఎస్ నోటిఫికేషన్లు ఇస్తుంది. రెండింటికీ పరీక్ష విధానం, ఎంపిక ప్రక్రియ దాదాపు ఒకేవిధంగా ఉంటుంది. ప్రిలిమ్స్, మెయిన్, ఇంటర్వ్యూ.. ఇలా మూడు దశల్లో జరుగుతుంది. పీవో, ఆపై స్థాయి ఉద్యోగాలకు ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహిస్తారు. క్లర్క్/అసిస్టెంట్ ఉద్యోగాలకు మెయిన్ పరీక్షలో సాధించిన మార్కుల ఆధారంగానే తుది ఎంపిక జరుగుతుంది. ఐబీపీఎస్ మాదిరిగానే ఎస్బీఐ కూడా పీవో, క్లర్క్ స్థాయి ఉద్యోగాలకు ప్రత్యేకంగా నోటిఫికేషన్లు విడుదల చేస్తుంది.
ప్రిలిమ్స్ దాటితేనే..
ఐబీపీఎస్, ఎస్బీఐ చేపట్టే పీవో, క్లర్క్ ఉద్యోగాల భర్తీలో మొదట ప్రిలిమ్స్ పరీక్ష ఉంటుంది. ఇందులో గట్టెక్కితేనే తదుపరి దశకు అర్హత సాధిస్తారు. ప్రిలిమ్స్ పరీక్ష వ్యవధి ఒక గంట. ప్రిలిమ్స్‌లో అభ్యర్థుల వడపోత ప్రక్రియ జరుగుతుంది.
ప్రిలిమినరీ పరీక్ష విధానం :
విభాగం
ప్రశ్నలు
మార్కులు
ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్
30
30
క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్
35
35
రీజనింగ్ ఎబిలిటీ
35
35
మొత్తం
100
100
ఆర్‌ఆర్‌బీ ప్రిలిమ్స్ :ఆర్‌ఆర్‌బీ ప్రిలిమ్స్ పరీక్ష కాస్త భిన్నంగా ఉంటుంది. ఇందులో రీజనింగ్, న్యూమరికల్ ఎబిలిటీ/క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్ విభాగాలుంటాయి. ఒక్కో విభాగం నుంచి 40 ప్రశ్నల చొప్పున మొత్తం 80 ప్రశ్నలుంటాయి. పరీక్ష సమయం 45 నిమిషాలు. ఇక్కడ సెక్షన్‌వైజ్ కటాఫ్ మార్కులుండవు.
మెయిన్ స్వరూపం :
ఐబీపీఎస్ పీవో మెయిన్ పరీక్షలో సబ్జెక్టుల వారీగా ప్రత్యేక సమయం ఉంటుంది. అంటే.. అభ్యర్థి సదరు సెక్షన్‌కు కేటాయించిన సమయంలోనే ఆయా ప్రశ్నలకు సమాధానాలు గుర్తించాలి.
ఐబీపీఎస్ ఆర్‌ఆర్‌బీ మెయిన్ పరీక్షలో సెక్షన్‌వైజ్‌గా సమయం కేటాయించలేదు.
ఎస్బీఐ మెయిన్ పరీక్ష స్వరూపం కూడా ఇలానే ఉంటుంది. కానీ సెక్షన్లు, వాటికి కేటాయించే సమయాలు, కాఠిన్యత స్థాయిలో తేడాలుంటాయి.
సబ్జెక్టు
ప్రశ్నలు
మార్కులు
సమయం
రీజనింగ్
50
50
40 ని.
క్వాంటిటేటివ్‌ఎబిలిటీ
50
50
40 ని.
జనరల్ అవేర్నెస్
40
40
20 ని.
ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్
40
40
30 ని.
కంప్యూటర్ లాంగ్వేజ్
20
20
10 ని.
మొత్తం
200
200
140 ని.
తుది ఎంపిక :
ఆఫీసర్ స్కేల్-1/పీవో పోస్టుల భర్తీలో మెయిన్ స్కోర్ ఆధారంగా కామన్ ఇంటర్వ్యూలకు ఆహ్వానిస్తారు. మెయిన్, కామన్ ఇంటర్వ్యూల్లో ప్రతిభను బట్టి తుది ఎంపిక ఉంటుంది. క్లర్క్/అసిస్టెంట్ పోస్టులకు మెయిన్ మార్కుల ఆధారంగానే ఎంపిక జరుగుతుంది. ఇంటర్వ్యూలు ఉండవు.
ఐబీపీఎస్.. స్పెషలిస్ట్ ఆఫీసర్ :
బ్యాంకులకు ఐటీ ఆఫీసర్లు, అగ్రికల్చరల్ ఫీల్డ్ ఆఫీసర్లు, రాజభాష అధికారి, లా ఆఫీసర్లు, హెచ్‌ఆర్ ఆఫీసర్లు, మార్కెటింగ్ ఆఫీసర్లు వంటి ప్రత్యేక నిపుణుల అవసరం ఉంటుంది. ఆయా పోస్టుల భర్తీకి ఐబీపీఎస్ ఎస్‌వో నోటిఫికేషన్ విడుదల చేస్తుంది. సంబంధిత అర్హతలున్న వారు వీటికి దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు.
ఐటీ ఆఫీసర్ పోస్టులకు కంప్యూటర్ సైన్స్/కంప్యూటర్ అప్లికేషన్స్/ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ/ఎలక్ట్రానిక్స్/ఎలక్ట్రానిక్స్ అండ్ టెలికమ్యూనికేషన్స్‌/ఎలక్ట్రానిక్స్ అండ్ కమ్యూనికేషన్/ఎలక్ట్రానిక్స్ అండ్ ఇన్‌స్ట్రుమెంటేషన్ ఇంజనీరింగ్ లేదా టెక్నాలజీ డిగ్రీ లేదా పోస్టు గ్రాడ్యుయేషన్ ఉండాలి.
అగ్రికల్చరల్ ఫీల్డ్ ఆఫీసర్(స్కేల్1) పోస్టులకు అగ్రికల్చర్/హార్టికల్చర్/యానిమల్ హస్బెండరీ/వెటర్నరీ సైన్స్/ఫిషరీ సైన్స్/ఫుడ్ సైన్స్/ఫుడ్ టెక్నాలజీ/డెయిరీ టెక్నాలజీ/సంబంధిత సబ్జెక్టుల్లో నాలుగేళ్ల డిగ్రీ ఉత్తీర్ణులై ఉండాలి.
రాజభాష అధికారి పోస్టులకు దరఖాస్తు చేసుకోవాలంటే.. హిందీలో పీజీతోపాటు డిగ్రీ స్థాయిలో ఇంగ్లిష్ ఒక సబ్జెక్టుగా చదవాలి. లేదా సంస్కృతంలో పీజీతోపాటు డిగ్రీ స్థాయిలో ఇంగ్లిష్, హిందీ సబ్జెక్టులు చదివుండాలి. లా ఆఫీసర్ పోస్టులకు పోటీ పడాలంటే.. ‘లా డిగ్రీ’ తోపాటు బార్ కౌన్సిల్‌లో పేరు నమోదు చేసుకొని ఉండాలి.
హెచ్‌ఆర్ పోస్టులకు పర్సనల్ మేనేజ్‌మెంట్/ఇండస్ట్రియల్ రిలేషన్స్‌/హెచ్‌ఆర్/ హెచ్‌ఆర్‌డీ/సోషల్ వర్క్/ లేబర్ లా సబ్జెక్టుల్లో పీజీ లేదా డిప్లొమా ఉత్తీర్ణులైన వారు అర్హులు.
మార్కెటింగ్ ఆఫీసర్ల పోస్టులకు సదరు స్పెషలైజేషన్‌తో పీజీ స్థాయి కోర్సులు చేసిన వారు అర్హులు.
ఎంపిక ప్రక్రియ :ఆన్‌లైన్ పరీక్ష, పర్సనల్ ఇంటర్వ్యూ ద్వారా ఎంపిక చేస్తారు. ఆన్‌లైన్ పరీక్షలో రీజనింగ్, ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్, క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్, ప్రొఫెషనల్ నాలెడ్జ్ తదితర అంశాలపై ప్రశ్నలుంటాయి. లాఆఫీసర్లు, రాజభాష అధికారి పోస్టులకు మాత్రం క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్‌కు బదులు జనరల్ అవేర్నెస్ ఉంటుంది. ఒక్కో విభాగం నుంచి 50 ప్రశ్నల చొప్పున మొత్తం 200 ప్రశ్నలుంటాయి. పరీక్ష వ్యవధి 120 నిమిషాలు. నెగిటివ్ మార్కులుంటాయి. సెక్షన్‌వైజ్ కటాఫ్ కూడా ఉంటుంది.
బ్యాంకింగ్ డిప్లొమా కోర్సులు :
బ్యాంకులు గత కొన్నేళ్లుగా నియామక ప్రక్రియలో కొత్త ఒరవడికి శ్రీకారం చుట్టాయి. ప్రైవేటు విద్యాసంస్థలతో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని.. బ్యాంకింగ్ కార్యకలాపాలపై పీజీ డిప్లొమా కోర్సులు అందిస్తున్నాయి. 9నెలల నుంచి ఏడాది వరకు శిక్షణ ఇచ్చి.. విజయవంతంగా శిక్షణ పూర్తిచేసుకున్న అభ్యర్థులను మాత్రమే పీవోలుగా నియమించుకుంటున్నాయి. గతంలో కేవలం ప్రైవేటు బ్యాంకులు మాత్రమే ఈ తరహా నియామక ప్రక్రియను చేపట్టేవి. ప్రస్తుతం పలు ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు సైతం పీజీ డిప్లొమా కోర్సుల ద్వారా శిక్షణకు మొగ్గు చూపుతున్నాయి.
నియామక ప్రక్రియ :
ఆన్‌లైన్ పరీక్షల్లో ఎంపికైన అభ్యర్థులకు గ్రూప్ డిస్కషన్స్,ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహించి.. పీజీ డిప్లొమా కోర్సుకు ఎంపిక చేస్తున్నాయి. కోర్సుకు అయ్యే ఫీజు చెల్లించాల్సిన బాధ్యత అభ్యర్థులదే. బ్యాంకులు రుణ సదుపాయాన్ని కల్పిస్తాయి. ఈ మొత్తాన్ని ఉద్యోగంలో చేరాక చెల్లించొచ్చు.
ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు, ఫారెన్ బ్యాంకులు ఐఐఎంలు, ఐఐటీలు, ఇతర ప్రతిష్టాత్మక ఇంజనీరింగ్, మేనేజ్‌మెంట్ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లలో క్యాంపస్ రిక్రూట్‌మెంట్లు నిర్వహించి స్పెషలైజ్డ్ ప్రొఫెషనల్స్‌ను నియమించుకుంటున్నాయి.
బ్యాంకుల్లో మిడిల్ లెవల్ మేనేజ్‌మెంట్, స్పెషలైజ్డ్ కేటగిరీల్లో ఉద్యోగాలు కోరుకునేవారికి పలు ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు పీజీ స్థాయిలోనే కోర్సులు అందిస్తున్నాయి. ఆయా కోర్సులు, స్పెషలైజేషన్స్ ఆధారంగా కోర్సు పూర్తికాగానే కొలువులు ఖాయం చేసుకోవచ్చు.
ఆర్‌బీఐ, బ్యాంకులు కలిసి ఏర్పాటు చేసిన నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ బ్యాంక్ మేనేజ్‌మెంట్-పుణె, ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ బ్యాంక్ మేనేజ్‌మెంట్ వంటి వాటికి బ్యాంకింగ్ స్పెషలైజ్డ్ కోర్సులను అందించడంలో పేరుంది.
ప్రిపరేషన్.. పటిష్టంగా.. దాదాపు అన్ని బ్యాంకింగ్ పరీక్షలకు ఒకే సిలబస్ ఉంటుంది. ఇతర పరీక్షలతో పోలిస్తే.. బ్యాంకింగ్ పరీక్షల్లో వేగానికి, కచ్చితత్వానికి అధిక ప్రాధాన్యం ఉంటుంది. కాబట్టి స్పీడ్‌గా గణించే నేర్పును అలవర్చుకోవాలి.
ఉమ్మడి సబ్జెక్టులు :దాదాపు అన్ని బ్యాంకింగ్ పరీక్షల్లో ఇంగ్లిష్, క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్(న్యూమరికల్ ఎబిలిటీ, డేటా ఇంటర్ప్రిటేషన్), రీజనింగ్, జనరల్ అవేర్నెస్ (బ్యాంకింగ్ స్పెషల్ రిఫరెన్స్‌తో), కంప్యూటర్ నాలెడ్జ్ కామన్‌గా కనిపిస్తాయి.
క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్ :ఈ విభాగంలో ప్రశ్నలన్నీ ప్రధానంగా హైస్కూల్ స్థాయి మ్యాథమెటిక్స్‌పై ఉంటాయి. అర్థమెటిక్‌కు సంబంధించి పర్సంటేజ్, యావరేజెస్, రేషియో-ప్రపోర్షన్, ప్రాఫిట్-లాస్, సింపుల్-కాంపౌండ్ ఇంట్రెస్ట్, టైమ్-వర్క్, టైమ్-డిస్టెన్స్‌, పర్ముటేషన్స్‌-కాంబినేషన్స్‌, ప్రాబబిలిటీ, మిక్షర్ అండ్ అలిగేషన్స్, పార్టనర్ షిప్ విభాగాలు కీలకం. సింప్లిఫికేషన్స్‌కు బోడ్‌మస్ రూల్స్‌ను అనుసరించి ఎక్కువగా ప్రాక్టీస్ చేయాలి. సంఖ్యల వర్గాలు, ఘనాలు గుర్తించుకోవాలి. ఫలితంగా సింప్లిఫికేషన్‌‌స సులువు అవుతాయి.
డేటా అనాలసిస్ :డేటా ఇంటర్‌ప్రెటేషన్, టేబుల్స్, డయాగ్రమ్స్, నంబర్ డేటా, లైన్ గ్రాఫ్, బార్ గ్రాఫ్ తదితర గ్రాఫ్ ఆధారిత డేటాల్లోని సమాచారాన్ని క్రోడీకరించే విధంగా ప్రాక్టీస్ చేయాలి. ఈ విభాగం ఎక్కువగా పర్సంటేజెస్, యావరేజెస్, రేషియోల మిళితంగా ఉంటుంది. కాబట్టి అర్థమెటిక్ అంశాలు కీలకం.
రీజనింగ్ :అభ్యర్థుల అనలిటికల్ సామర్థ్యాన్ని పరీక్షించడానికి ఉద్దేశించిన విభాగం.. రీజనింగ్. అభ్యర్థుల విజయాన్ని తారుమారు చేసేది ఈ విభాగమే. ఇటీవల పరీక్షల్లో హై లెవల్ రీజనింగ్‌పై ప్రశ్నలు వస్తున్నాయి. అజంప్షన్‌‌స, ఆర్గ్యుమెంట్స్, కాజ్ అండ్ ఎఫెక్ట్, ప్రాబ్లమ్ సాల్వింగ్, కోడింగ్, డీ-కోడింగ్, అనలిటికల్ పజిల్స్, క్రిటికల్ రీజనింగ్ బాగా ప్రాక్టీస్ చేయాలి. మరీ ముఖ్యంగా అనలిటికల్ రీజనింగ్, సిలాయిజమ్స్, ఇన్ ఈక్వాలిటీస్, ఇన్‌పుట్ అవుట్‌పుట్, డేటా సఫిషియెన్సీల నుంచే ఎక్కువ ప్రశ్నలు ఎదురవుతాయి. పీవో పరీక్షల్లో కాఠిన్యత స్థాయి ఎక్కువగా ఉంటుంది.
ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్ :
ఇందులో వొకాబులరీ, రీడింగ్ కాంప్రెహెన్షన్, గ్రామర్‌పై ప్రశ్నలు వస్తున్నాయి. సినానిమ్స్,ఆంటోనమ్స్, సెంటెన్స్ కరెక్షన్,వొక్యాబులరీ, సెంటెన్స్ రీ అరేంజ్‌మెంట్, వన్ వర్డ్ సబ్‌స్టిట్యూట్స్‌పై అవగాహన పెంచుకోవాలి. ఇంగ్లిష్ విభాగంలో కేవలం గ్రామర్‌కే పరిమితం కాకుండా..జనరల్ ఇంగ్లిష్ నైపుణ్యాలు పెంచుకోవాలి. ఇంగ్లిష్‌లో మంచి మార్కుల కోసం వొక్యాబులరీ ఉపయోగపడుతుంది. అలాగే గ్రామర్‌పై పట్టు ఉంటేనే సెంటెన్స్ కరెక్షన్ చేయగలం.
జనరల్ అవేర్నెస్ :
ఈ విభాగంలో బ్యాంకింగ్ రంగంలోని తాజా పరిణామాలు, విధానాలపై ప్రత్యేక దృష్టి పెట్టాలి. కేవైసీ, అంబుడ్స్‌మన్, ఆర్‌బీఐ గవర్నర్, డిప్యూటీ గవర్నర్, ఆర్థిక సంబంధ సంస్థల అధిపతులు, సెబీ చైర్మన్, ఐఆర్‌డీఏ అధిపతి మొదలైనవి తెలుసుకోవాలి. నీతి ఆయోగ్, దాని చైర్మన్, డిప్యూటీ చైర్మన్, సభ్యులు తదితర వివరాలు తెలుసుకోవాలి. బ్యాంకింగ్ రంగంలోని అబ్రివేషన్లు, పదజాలం, విధులు, బ్యాంకులకు సంబంధించిన కొత్త విధానాలు, కోర్ బ్యాంకింగ్‌కు సంబంధించిన చట్టాలు, విధానాలు, రిజర్వ్ బ్యాంకు విధులు వంటి వాటిపై అవగాహన అవసరం. జనరల్ అవేర్‌నెస్‌లో కరెంట్ అఫైర్స్, స్టాక్ జనరల్ నాలెడ్జ్ పరంగా ఆర్థిక సంబంధ వ్యవహారాల(ఎకానమీ, ప్రభుత్వ పథకాలు)కు ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలి.
కంప్యూటర్ నాలెడ్జ్ :
ఈ విభాగానికి సంబంధించి ప్రధానంగా కంప్యూటర్ ఆపరేషన్ సిస్టమ్స్, నెట్‌వర్క్, లేయర్స్, కంప్యూటర్ స్ట్రక్చర్, ఇంటర్నెట్ సంబంధిత అంశాలు, పదజాలంపై దృష్టి పెట్టాలి. కీ బోర్డ్ షాట్ కట్స్, ఎంఎస్ ఆఫీస్ ఫంక్షనింగ్, షార్ట్‌కట్స్,కంప్యూటర్ హార్డ్‌వేర్ సంబంధిత అంశాల(సీపీయూ, మానిటర్, హార్డ్ డిస్క్..) గురించి తెలుసుకోవాలి.
బ్యాంకుల నియామకాలు.. బహువిధాలు
ప్రస్తుతం దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు, విదేశీ బ్యాంకులన్నింటిలో కలిపి మొత్తం 13.5 లక్షల మందికి పైగా ఉద్యోగులు పని చేస్తున్నట్లు అంచనా. ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల్లో ఉద్యోగాల భర్తీని ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ బ్యాంకింగ్ పర్సనల్ సెలక్షన్(ఐబీపీఎస్)చేపడుతోంది. ఎస్బీఐ మాత్రం క్లర్క్, పీవో, స్పెషలిస్ట్ ఆఫీసర్ వంటి కొలువులకు సొంతంగానే నియామకాలు జరుపుతోంది.
ప్రైవేటు బ్యాంకులు.. కొన్ని పోస్టులకు రాత పరీక్షలు, మరికొన్ని పోస్టులకు రాత పరీక్షతోపాటు ఇంటర్వ్యూలు కూడా నిర్వహిస్తున్నాయి.
పెద్ద బ్యాంకులు మిడిల్ లెవల్ మేనేజ్‌మెంట్ పోస్టులను ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్(ఐఐఎం)లు వంటి ప్రముఖ విద్యాసంస్థల్లో ప్లేస్మెంట్స్ ద్వారా భర్తీ చేస్తున్నాయి.
ఐసీఐసీఐ, యాక్సిస్, కోటక్ మహీంద్ర లాంటి బ్యాంకులు డీమ్డ్ యూనివర్సిటీలతో ఒప్పందం చేసుకొని.. పీజీ డిప్లొమా ప్రోగ్రామ్ ద్వారా శిక్షణ ఇచ్చి.. ఆ తర్వాతే నియామకం ఖరారు చేస్తున్నాయి.
ఇండియన్ ఓవర్‌సీస్ బ్యాంక్, పంజాబ్ నేషనల్ బ్యాంక్, సిండికేట్ బ్యాంక్, ఐడీబీఐ వంటి ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు సైతం పీజీ డిప్లొమా కోర్సుల ద్వారా అభ్యర్థులను ఎంపిక చేస్తున్నాయి.
ప్రతిభకు పెద్దపీట వేసే రంగాల్లో బ్యాంకింగ్ ఒకటి. ఇందులో ప్రవేశించిన వారు సామర్థ్యం, అనుభవం ఆధారంగా అత్యున్నత స్థానాలకు చేరుకోవచ్చు. ఇంటర్ అర్హతతోనే బ్యాంక్‌ల్లో క్లర్క్ ఉద్యోగాన్ని సొంతం చేసుకోవచ్చు. డిగ్రీతో పీఓగా కెరీర్ ప్రారంభించొచ్చు. క్లర్క్, పీఓ ఏ హోదాలో చేరినప్పటికీ డిపార్ట్‌మెంటల్ పరీక్షల ద్వారా ఉన్నత స్థానానికి చేరుకోవడం సులువే. తాజాగా పబ్లిక్ సెక్టార్ బ్యాంకులన్నీ ఐబీపీఎస్ నిర్వహించే కామన్ పరీక్ష ద్వారా నియామకాలు చేపట్టడం అభ్యర్థులకు కలిసొచ్చే అంశం. కామన్ రిటెన్ ఎగ్జామినేషన్ ఇండియన్ బ్యాంకింగ్ పర్సనల్ సర్వీసెస్ (ఐబీపీఎస్) జాతీయ స్థాయిలో కామన్ రిటెన్ ఎగ్జామినేషన్ నిర్వహిస్తోంది. ఏటా రెండుసార్లు పీఓ/మేనేజ్‌మెంట్ ట్రైనీస్, క్లరికల్ కేడర్, స్పెషలిస్ట్ ఆఫీసర్స్‌కు పరీక్షలు నిర్వహిస్తున్నారు. ఈ మూడు పరీక్షలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి. ఈ స్కోర్‌కు ఏడాది వ్యాలిడిటీ ఉంటుంది. దీని ఆధారంగా ఆ సమయంలో ఉద్యోగాల భర్తీ కోసం ప్రకటన విడుదల చేసే బ్యాంకులకు దరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు. స్కోర్ పెంచుకోవాలనుకుంటే మాత్రం ఆరు నెలల తర్వాత మరోసారి ఈ పరీక్షకు హాజరుకావొచ్చు. ఐబీపీఎస్ నిర్వహించే ప్రవేశ పరీక్షలో విజయం సాధించడానికి ఇంగ్లిష్, మ్యాథ్స్, రీజనింగ్‌లలో నైపుణ్యం కీలకం. క్లరికల్, ఆఫీసర్ ఉద్యోగాల కోసం నిర్వహించే పరీక్షలో దాదాపుగా సబ్జెక్టులు ఒకే విధంగా ఉన్నప్పటికీ.. ప్రశ్నపత్రం క్లిష్టత స్థాయిలో తేడా ఉంటుంది. పీఓస్/మేనేజ్‌మెంట్ ట్రైనీ పరీక్ష విధానం:ఐబీపీఎస్ నిర్వహించే పీఓస్ కామన్ రిటెన్ ఎగ్జామినేషన్ మొత్తం ఐదు సెక్షన్లుగా రెండున్నర గంటల వ్యవధిలో ఉంటుంది. వివరాలు..
సెక్షన్
పశ్నలు
మార్కులు
రీజనింగ్
50
50
ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్
50
25
క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్
50
50
జనరల్ అవేర్నెస్
50
50
కంప్యూటర్ నాలెడ్జ్
50
50
60 నిమిషాల వ్యవధిలో 25 మార్కులకు ఇంగ్లిష్ కాంపోజిషన్‌పై డిస్క్రిప్టివ్ పరీక్ష కూడా ఉంటుంది. ఎస్సే రైటింగ్, ప్రెసి రైటింగ్, లెటర్ రైటింగ్ అంశాల్లో ఇంగ్లిష్ పరిజ్ఞానాన్ని పరీక్షిస్తారు.
క్లరికల్ కేడర్ పరీక్ష విధానం:
సెక్షన్
పశ్నలు
మార్కులు
టెస్ట్ ఆఫ్ రీజనింగ్
50
50
టెస్ట్ ఆఫ్ ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్
50
50
టెస్ట్ ఆఫ్ ఇంగ్లిష్ లాంగ్వేజ్
50
50
టెస్ట్ ఆఫ్ న్యూమరికల్ ఎబిలిటీ
50
50
జనరల్ అవేర్నెస్(స్పెషల్ రిఫరెన్స్ టు బ్యాంకింగ్ ఇండస్ట్రీ)
50
50
టెస్ట్ ఆఫ్ కంప్యూటర్ నాలెడ్జ్
50
50
మొత్తం 250 ప్రశ్నలకు 250 మార్కులుంటాయి. రెండున్నర గంటల వ్యవధిలో పరీక్ష ఉంటుంది.
పరీక్ష ఒకటే.. ప్రక్రియలు వేర్వేరు:19 బ్యాంకుల రిక్రూట్‌మెంట్‌కు కామన్ రిటెన్ ఎగ్జామినేషన్‌కు శ్రీకారం చుట్టినా.. ఆయా బ్యాంకుల రిక్రూట్‌మెంట్ ప్రక్రియ మాత్రం వేర్వేరుగానే ఉంటుంది. అంటే.. ప్రతి బ్యాంకు.. తమ పరిధిలోని ఖాళీల కోసం నిర్దిష్ట అర్హత ప్రమాణాలు పేర్కొంటూ ప్రత్యేక ప్రకటన జారీ చేస్తుంది. వాటికి సరితూగే అభ్యర్థులు కామన్ రిటెన్ ఎగ్జామినేషన్ స్కోర్ కార్డ్‌ను జతచేస్తూ దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
ప్రతి సెక్షన్‌కూ కటాఫ్:ఆబ్జెక్టివ్ పరీక్షలోని ఐదు సెక్షన్లకు వేర్వేరుగా కటాఫ్ నిర్ణయిస్తారు. ప్రతి సెక్షన్‌లోనూ కటాఫ్ దాటితేనే ఆ అభ్యర్థి రాసిన డిస్క్రిప్టివ్ పేపర్‌ను మూల్యాంకనం చేస్తారు. ప్రతి తప్పు సమాధానానికి అప్పటికే పొందిన మార్కుల నుంచి 0.25 మార్కులను తీసేస్తారు. ఈ పరీక్ష ఆధారంగా నియామకం చేపట్టే బ్యాంకుల జాబితాలో స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా, దాని అసోసియేట్ బ్యాంకులు లేవు.
ప్రొబేషనరీ ఆఫీసర్(పీఓ) విధులు:ప్రత్యేకంగా ఫలానా విషయం/సబ్జెక్ట్‌పైనే పనిచేయాలనే నిబంధన పీఓలకు వర్తించదు. అందుకే పోస్టింగ్‌లు విభిన్న డిపార్ట్‌మెంటల్స్‌లో ఉంటాయి. ప్రొబేషన్ కాలంలో భిన్న విధులు అంటే.. ఫారెక్స్ ఆపరేషన్స్, జనరల్ బ్యాంకింగ్, లోన్స్, మర్చెంట్ బ్యాంకింగ్, క్యాష్ డీలింగ్, చెక్ సెలక్షన్, చెక్ క్లియరెన్స్, బిల్ కలెక్షన్, లోన్ ప్రాసెసింగ్, రొటీన్‌గా ఉండే బ్యాంక్ వర్క్ ఇవన్నీ చేయిస్తారు. ప్రొబేషన్ వ్యవధి రెండేళ్లు. బ్యాంకింగ్‌కు సంబంధించి ప్రతి విభాగంపై పూర్తి అవగాహన ఏర్పరచుకోవాలి. ప్రొబేషన్‌లో కనబర్చిన పని తీరును బట్టి హోదా కేటాయిస్తారు. అప్పు డు మేనేజేరియల్ విధు లు నిర్వహించాలి.
జీతాలు భారీగానే:ఇటీవల పెంచిన జీతాల ఆధారంగా స్కేలులో బేసిక్ రూ.14,500. దీంతో కనిష్ట ప్రారంటభవేతనం రూ.27,000 వరకూ ఉంటుంది. దీనికి అదనంగా రూ.10,000 వరకు ఇంటి అద్దె + ఇతర అలవెన్సులు ఉంటాయి. తక్కువ వడ్డీకి గృహ, వాహన, విద్యా రుణాలు బ్యాంక్ ఉద్యోగులు పొందొచ్చు. పదోన్నతులు: పీఓ నుంచి స్కేల్-2 మేనేజర్ హోదాకు చేరు కోవడానికి నాలుగేళ్లు పడుతుంది. ఇంతకంటే వేగంగా ప్రమోషన్ అందుకోవాలంటే ‘సర్టిఫైడ్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ బ్యాంకర్స్ (సీఏఐఐబీ) పరీక్ష రాసి ప్రమోషన్ పొందొచ్చు. మేనేజర్ నుంచి సీనియర్ మేనేజర్ హోదాకు చేరుకోవడానికి రెండేళ్లు పడుతుంది. పీఓగా బ్యాంకులో చేరిన వారు ఈ స్థాయి వరకే ప్రమోషన్లు అందుకుంటారు అనే నియమమేదీ లేదు. ఎగ్జిక్యూటివ్ డెరైక్టర్, బ్యాంక్ చైర్మన్ లాంటి ఉన్నతోద్యోగాలూ పొందొచ్చు.
క్లరికల్ కేడర్:ఈ కేడర్ ద్వారా బ్యాంకింగ్ రంగంలో ప్రవేశించిన వారికి క్లర్క్, క్యాషియర్, టైపిస్ట్ అనే మూడు రకాల పనులను ఒకటిగా చేసిన సీసీటీగా వ్యవహరిస్తారు. ప్రస్తుతం ప్రారంభంలో నెలకు *13 వేలకు పైగా వేతనం లభిస్తుంది. పదోన్నతులను దృష్టిలో ఉంచుకుని తదనుగుణంగా ప్రయత్నించిన వారు.. ఐదు సంవత్సరాల్లో ఆఫీసర్‌గా జూనియర్ మేనేజ్‌మెంట్ స్థాయికి ప్రమోషన్ పొందొచ్చు. ఆ స్థాయి నుంచి క్రమంగా ప్రమోషన్ల ఆధారంగా జనరల్ మేనేజర్ హోదా వరకు చేరుకోవచ్చు. క్లర్క్‌గా కెరీర్ ప్రారంభించినవాళ్లు కనీసం చీఫ్ మేనే జర్ స్థాయి వరకు తప్పకుండా చేరుకునే అవకాశం ఉంటుంది.
ఐఐబీఎఫ్:బ్యాంకింగ్ రంగంలోకి విభిన్న నేపథ్యాల నుంచి వచ్చిన వారు ఉంటారు. వీరందరికీ వస్తున్న మార్పులకనుగుణంగా అవసరమైన నైపుణ్యాన్ని పెంపొందించే ఉద్దేశంతో అన్ని ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ బ్యాంకుల నేతృత్వంలో ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ బ్యాంకింగ్ అండ్ ఫైనాన్స్(ఐఐబీఎఫ్) అనే సంస్థ ఏర్పడింది. ఈ సంస్థ జేఏఐఐబీ, సీఏఐఐబీ అనే కోర్సులను ఆఫర్ చేస్తుంది. జేఏఐఐబీ కోర్సు పూర్తి చేస్తే ఒక ఇంక్రిమెంట్, సీఏఐఐబీ కోర్సు పూర్తి చేస్తే రెండు ఇంక్రిమెంట్లు మంజూరు చేస్తున్నారు. మిగిలిన డిప్లొమో, సర్టిఫికెట్లకు ఆఫీసర్లతో సమానంగా నగదు ప్రోత్సాహకాలు అందిస్తున్నారు.
ఇన్సూరెన్స్… కెరీర్ అష్యూరెన్స్నిబంధనల సరళీకరణతో ఇన్సూరెన్స్‌లో ప్రైవేట్ కంపెనీలు, ఫారిన్ కంపెనీలు చేరాయి. 1999 వరకు దేశంలో కేవలం 6 ఇన్సూరెన్స్ కంపెనీలే ఉండేవి. ఇప్పుడు ఆ సంఖ్య 44కు చేరింది. బీమాపై ప్రజల్లో అవగాహన పెరగడం, ఆదాయాల్లో పెరుగుదల, కంపెనీల మధ్య పోటీ…లాంటి కారణాలతో బీమా రంగంలో నిపుణుల ఆవశ్యకత పెరిగింది. ఇన్సూరెన్స్‌లో సుశిక్షితులైన మానవ వనరులను అందించాలనే లక్ష్యంతో ఐఆర్‌డీఏ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం కలిసి ఐఐఆర్‌ఎంను ఏర్పాటు చేశాయి. ఇక్కడి కోర్సులను లండన్‌లోని చార్టర్డ్ ఇన్సూరెన్స్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ (సీఐఐ) గుర్తించింది. కోర్సులు:
ఇంటర్నేషనల్ పీజీ డిప్లొమా ఇన్ లైఫ్ ఇన్సూరెన్స్
ఇంటర్నేషనల్ పీజీ డిప్లొమా ఇన్ జనరల్ ఇన్సూరెన్స్
ఇంటర్నేషనల్ పీజీ డిప్లొమా ఇన్ రిస్క్ మేనేజ్‌మెంట్
వ్యవధి: ఏడాది. రెండు సెమిస్టర్లు. అర్హత: 50 శాతం మార్కులతో డిగ్రీ లేదా పీజీ గరిష్ట వయోపరిమితి: 30 ఏళ్లు వెబ్‌సైట్:www.iirmworld.org.in
ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ పబ్లిక్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్-హైదరాబాద్కోర్సు: పీజీ డిప్లొమా ఇన్ మేనేజ్‌మెంట్-ఇన్సూరెన్స్ స్పెషలైజేషన్‌గా అర్హత: 50 శాతం మార్కులతో డిగ్రీ వెబ్‌సైట్:www.ipeindia.org
ఇన్సూరెన్స్ కోర్సులు అందించే ఇతర సంస్థలు:
నేషనల్ ఇన్సూరెన్స్ అకాడెమీ-పుణె
బిర్లా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ అండ్ టెక్నాలజీ-గ్రేటర్ నోయిడా
నేషనల్ లా యూనివర్సిటీ-జోధ్‌పూర్ ఇన్సూరెన్స్ స్టడీస్ అండ్ రీసెర్చ్ ఎంబీఏ(ఇన్సూరెన్స్)తోపాటు ఇంజనీరింగ్ విద్యార్థుల కోసం ఎంఎస్ ఇన్సూరెన్స్ కోర్సు నిర్వహిస్తుంది.
స్కూల్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ స్టడీస్-వారణాసి
అమిటీ యూనివర్సిటీ-నోయిడా
ఆపీజే స్కూల్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్-న్యూఢిల్లీ
బిర్లా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ టెక్నాలజీ-న్యూఢిల్లీ
నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ ఇన్సూరెన్స్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ రీసెర్చ్-బెంగళూరు
సింబయాసిస్ దూరవిద్య విధానంలో పీజీ డిప్లొమా ఇన్ ఇన్సూరెన్స్ మేనేజ్‌మెంట్ కోర్సు అందిస్తోంది.
నేషనల్ ఇన్సూరెన్స్ అకాడెమీ-పుణె, ఇన్సూరెన్స్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా ఇన్సూరెన్స్‌లో కోర్సులు, శిక్షణ కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తున్నాయి.
ఉద్యోగాలిక్కడ:ఎస్బీఐ జనరల్ ఇన్సూరెన్స్, ఎస్బీఐ లైఫ్ ఇన్సూరెన్స్, ఇఫ్కో-టోకియో జనరల్ ఇన్సూరెన్స్, యాక్సెంచూర్, ఐసీఐసీఐ ప్రూడెన్షియల్ లైఫ్ ఇన్సూరెన్స్ లిమిటెడ్, ఐసీఐసీఐ లాంబార్డ్ జనరల్ ఇన్సూరెన్స్, సెంట్రల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా, కోటక్ సెక్యూరిటీస్, స్టార్ హెల్త్ ఇన్సూరెన్స్, బ్యాంక్ ఆఫ్ బరోడా, రెలిగేర్, మహేంద్ర ఇన్సూరెన్స్, రిలయన్స్ జనరల్ ఇన్సూరెన్స్, హెచ్‌డీఎఫ్‌సీ స్టాండర్డ్ లైఫ్.
యాక్చూరియల్ సైన్స్:ప్రస్తుతం ప్రపంచవ్యాప్తంగా డిమాండ్, అవకాశాలు ఉన్న కోర్సు ఇది. మ్యాథ్స్, స్టాటిస్టిక్స్‌ల్లో ఉన్నత శ్రేణి మార్కులతో ఇంటర్మీడియట్ పూర్తిచేసినవాళ్లు; మ్యాథ్స్/స్టాటిస్టిక్స్/ఎకనామిక్స్‌ల్లో పీజీ చేసినవాళ్లు ఈ కోర్సు చేస్తే ప్రయోజనం. కోర్సుకు నిర్ణీత వ్యవధి ఉండదు. ఈ కోర్సుకు దేశంలో ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ యాక్చూరీస్ ఆఫ్ ఇండియా(ఐఏఐ) ప్రసిద్ధ సంస్థ. ఇందులో మూడురకాల మెంబర్‌షిప్‌లు ఉన్నాయి. అవి స్టూడెంట్ మెంబర్, అసోషియేట్ మెంబర్, ఫెలో మెంబర్. యాక్చూరీ అవార్డు పొందాలంటే 15 సబ్జెక్టులు పూర్తిచేయాలి. ప్రస్తుతం ఈ విభాగంలో నిపుణుల కొరత ఎక్కువగా ఉండటంతో 10 సబ్జెక్టులు పూర్తిచేసినవాళ్లు *6 లక్షలకు పైగా ఆరంభవేతనం అందుకుంటున్నారు.
జాబ్స్ ఇక్కడ:యాక్చూరీ సైన్స్ చదివిన వాళ్లకు లైఫ్, జనరల్, హెల్త్ ఇన్సూరెన్స్‌ల్లో, పెన్షన్ ఫండ్లు, రిస్క్ మేనేజ్‌మెంట్ విభాగాల్లో ఉద్యోగాలుంటాయి. డిగ్రీ, పీజీ అభ్యర్థులకు ఎల్‌ఐసీ యాక్చూరీ అప్రెంటీస్‌షిప్ నిర్వహిస్తుంది. 18-25 ఏళ్ల వయసు వాళ్లు అర్హులు.
యాక్చూరియల్ కోర్సులు అందించే సంస్థలు:ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇన్సూరెన్స్ అండ్ రిస్క్ మేనేజ్‌మెంట్కోర్సు:పీజీ డిప్లొమా ఇన్ యాక్చూరియల్ సైన్స్ వ్యవధి: 15 నెలలు (3 సెమిస్టర్లు) అర్హత: 50 శాతం మార్కులతో డిగ్రీ లేదా పీజీ ఉత్తీర్ణత. మ్యాథ్స్, స్టాటిస్టిక్స్, ఎకనోమెట్రిక్స్, యాక్చూరియల్ సబ్జెక్టుల్లో ఎందులోనైనా 60 శాతం మార్కులు. వయోపరిమితి: 30 ఏళ్లు మించరాదు.
ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ యాక్చూరీస్ ఆఫ్ ఇండియా
అమిటీ యూనివర్సిటీ-ఎంఎస్సీ యాక్చూరియల్ సైన్స్ అండ్ అప్లికేషన్స్
కురుక్షేత్ర యూనివర్సిటీ-బీఏ ఇన్సూరెన్స్ అండ్ యాక్చూరియల్ సైన్స్
నార్సీమోంజీ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ స్టడీస్- ఎంబీఏ(యాక్చూరియల్ సైన్స్)
యూనివర్సిటీ ఆఫ్ కల్యాణి ఎల్‌ఐసీతో కలిసి -యాక్చూరియల్ సైన్స్‌లో పీజీ
యూనివర్సిటీ ఆఫ్ మద్రాస్-ఎంఎస్సీ యాక్చూరియల్ సైన్స్
నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ ఇన్సూరెన్స్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ రీసెర్చ్, బెంగళూరు-పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ డిప్లొమా ఇన్ యాక్చూరియల్ స్టడీస్
