కప్పురభోగి వంటకము, కమ్మని గోధుమపిండి వంటయున్‌,

గుప్పెడు పంచదారయును, గ్రొత్తగ గాచిన యాల నే, పెస-

ర్పప్పును, గొమ్ము నల్లనటి పండ్లును, నాలుగు నైదు నంజులున్‌,

లప్పలతోడ గ్రొంబెరుగు, లక్ష్మణవజ్ఝల యింట రూకకున్‌.

దీని తర్వాత 16వ శతాబ్దంలో శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు రచించిన ఆముక్త మాల్యదలోనూ ఊరగాయను గురించి ప్రస్తావన ఉన్నది.ఆముక్తమాల్యదలో విష్ణుచిత్తుడు అతిధులకు ఏ ఏ కాలాలలో ఏఏ వంటలను వడ్డించేవాడు అనేది వివరించారు శ్రీకృష్ణ దేవరాయలు.. అందులో రకరకాల పచ్చళ్లను శీతాకాలపు ఆహారపు పదార్ధాలలో చేర్చాడు.. మనం వేసవిలో తయారు చేసిన పచ్చళ్లను తర్వాత వచ్చే కాలాల్లో వేడివేడి అన్నంలో నెయ్యితో పాటు వేసుకుని తినడానికి ఆసక్తి చూపుతాము.. ఇది 16వ శతాబ్దం నుండి ఉంది అనడానికి ఆముక్తమాల్యదలోని పద్యమే నిదర్శనం.

మామిడి కాయ పచ్చడిని ఎన్ని రకాలుగా పెడతారు: 
మామిడి కాయ పచ్చడి తెలుగు వంటకమే అయినప్పటికి దీన్ని తెలంగాణా,ఆంధ్రా రాష్ట్రాలలో విభిన్న పద్దతుల్లో పెడతారు..తెలంగాణా వాళ్లు ఆవపిండి,అల్లం,కారం, వెల్లులి,మెంతిపిండి వేసి చేసే కారంగా ఉండే మామిడికాయ పచ్చడిని తినడానికి ఇష్టపడతారు.. ఆంధ్రా వాళ్లు ఆవకాయని రెండు రకాలుగా పెడతారు అది కారం ఆవకాయ, రెండోది తీపావకాయ.. తీపావకాయకి బెల్లం వేసి బెల్లం ఆవకాయని పెడతారు..

అలవాట్ల ప్రకారం మరికొంతమంది మసాలా ఆవకాయలో మసాలాపొడి(లవంగాలు,చెక్క) , నీళ్లావకాయలో ఇంగువ , సున్నం వేసి చేస్కుంటారు..మాములుగా పెట్టుకునే పచ్చడికి నీటిని తగిలించరు..పచ్చడి పాడవుతుందని..కానీ నీళ్లావకాయలో నీటిని కలిపి చేస్తారు…ఇది కూడా ఏడాది కాలం పాటు నిల్వ ఉంటుంది..కానీ కొద్దిమంది మాత్రమే దీనిని వినియోగిస్తారు..

ఎండు మాగాయ్, పచ్చి మాగాయ్ అనే పచ్చళ్లు కూడా పెడతారు.. మామిడికాయ ముక్కల్ని తీగలుగా కట్ చేసి కాసేపు గాలికి ఆరబెట్టి పచ్చడి పెడతారు అది పచ్చిమాగాయ, అవే మామిడి ముక్కల తీగల్ని ఎండబెట్టి వాటిని పచ్చడిగా పెట్టుకుంటారు అది ఎండు మాగాయా..ఇలా ఎండబెట్టిన ముక్కల్నే ఏడాది పాటు నిల్వ ఉంచుకుని పప్పు వండుకునేటప్పుడు కూడా వాడుకుంటుంటారు..వేసవికాలంలో దొరికే మామిడికాయని ఏడాదిపాటు మిస్ అవ్వకుండా తినడానికి ఉంటుంది.

మామిడికాయ పచ్చడికి ఉన్న ప్రాముఖ్యత అంతా ఇంతా కాదు..మన సినిమాల్లో పాటలుగా, మన రోజువారి జీవితంలో సామెతలుగా కూడా ఇది భాగమైపోయింది..